اقتضائات ضروری و حداقلی ترویجِ عفاف در جوانان از منظر روان‌شناسی اجتماعی

نوع مقاله : علمی ترویجی

نویسنده

هیات علمی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه

چکیده

درونی‌سازی و تقویت میل به حجاب و عفاف در آحاد جامعه از اهداف سترگ فعالیت‌های فرهنگی و اجتماعی و اسلامی است. سؤال اساسی پژوهش پیش رو این است که مهم‌ترین راهکارهای ترویج و ارتقاء عفاف و حجاب در افراد جامعه و به‌ویژه در بانوان جوان کدام است و راهکار برون رفت از رغبت حداقلی برخی از بانوان و دختران جوان به حجاب و عفاف چیست؟ روش به کاررفته در این تحقیق، توصیفی- تحلیلی است و با رویکرد اجتهادی و با ملاحظه ویژگی‌های شخصیتی و روان‌شناختی بانوان جوان، به بررسی عوامل شناختی و انگیزشی آنان در رغبت و یا عدم رغبت به پدیده حجاب و عفاف، پرداخته می‌شود. روش گردآوری داده‌ها، مبتنی بر بررسی اسناد کتابخانه‌ای و نظری و تحقیقات تجربی است. با بررسی و تحلیل آموزه‌های اسلامی مرتبط با حجاب و عفاف، می‌توان ادعا نمود که مهم‌ترین راهکارهای افزایش و تقویت میل به حجاب و عفاف در افراد جامعه و به‌ویژه در جوانان عبارتند از: توجه به ویژگی‌های شخصیتی و روان‌شناختی جوانان، افزایش بصیرت و آگاهی در بانوان و در آحاد جامعه، توجه به هنجارهای فرهنگی و بومی جوانان، تقویت انگیزش و تمایل روان‌شناختی و فرهنگی آحاد جامعه به سوی عفاف، الگو دهی و الگو پرداری، کنترل و حذف موانع عفاف، سیاست‌گذاری جامع و متناسب با فرهنگ و ارزش‌های اسلامی و...

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Essential and Minimal Requirements for Promoting Modesty Among Youth from a Social Psychology Perspective

چکیده [English]

Internalizing and strengthening the desire for efāf (modesty) and ḥijāb (veiling) within society is a significant goal of cultural, social, and Islamic activities. The primary question of this research is what are the most important strategies for promoting and enhancing modesty and ḥijāb among individuals in society, particularly among young women, and what's the solution to get out of the minimal interest shown by some young women in modesty and ḥijāb? The method used in this study is descriptive-analytical, with an ijtihad-based approach that considers the personality and psychological traits of young women. It examines the cognitive and motivational factors influencing their interest or lack of interest in modesty and ḥijāb. The data collection method is based on reviewing library documents, theoretical studies, and empirical research. By analyzing Islamic teachings related to efāf and ḥijāb, it can be argued that the most effective strategies for increasing and strengthening the desire for modesty and ḥijāb among individuals in society, especially among youth, include: considering the psychological and personality traits of youth, increasing awareness and insight among women and society, respecting cultural norms specific to youth, strengthening psychological and cultural motivation toward modesty, providing role models and role modeling, eliminating barriers to modesty, Implementing comprehensive policies aligned with Islamic culture and values.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Modesty
  • Social Norms
  • Youth
  • Motivation
  • Insight
  • Role Modeling
  1. قرآن کریم، ترجمۀ ناصر مکارم شیرازی.
  2. آقا جمال خوانسارى، محمد بن حسین. (1366). شرح آقا جمال خوانسارى بر غرر الحکم و درر الکلم. تهران: دارالکتب الاسلامیه.
  3. ابن‌بابویه، محمد بن على. (1413). من لا یحضره الفقیه‏. قم: انتشارات جامعه مدرسین.
  4. ابن‌شعبه حرانى، حسن بن على. (1404). تحف العقول. قم: جامعۀ مدرسین.
  5. پاینده، ابوالقاسم. (1382). نهج الفصاحه. تهران: دنیای دانش.
  6. پناهی، علی‌احمد. (1400). نقش زن و مرد در خانواده با رویکرد اسلامی، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
  7. پناهی، علی‌احمد. (1402). سبک فرزند پروری با رویکرد اسلامی. قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
  8. پناهی، علی‌احمد. (1397)، اقتضائات اخلاقی کاربرد تشویق و تنبیه در پرورش فرزند از دیدگاه اسلام، فصلنامه علمی-ترویجی در حوزه اخلاق، سال هشتم، (52)، ص31-54.
  9. پناهی، علی‌احمد؛ جان‌بزرگی، مسعود. (1396). روان‌شناسی زن و مرد. قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
  10. تمیمى آمدى، عبدالواحد بن محمد. (1366). تصنیف غرر الحکم و درر الکلم. 1ج. چ1. قم: دفتر تبلیغات حوزه علمیه قم.
  11. جوادی آملی، عبدالله. (1389)، منزلت عقل در هندسه معرفت دینی، قم: اسراء.
  12. حر عاملی، محمد بن‌ حسن، (1409ق)، وسایل الشیعه، قم: آل‌البیت(ع).
  13. حفیظی نافچی، فاروق؛ بقایی سرابی، علی؛ جمشیدیها، غلامرضا. (1400). بررسی علل جامعه‌شناختی بدحجابی. پژوهش‌های اجتماعی اسلامی، سال 27، (123)، ص59-89.
  14. دبس، موریس. (1375). از بلوغ چه مى‏دانم، ترجمه حسن صفارى، تهران: علمى.
  15. دهخدا، علی‌اکبر. (1372). لغت‌نامه، تهران: مؤسسۀ انتشارات و چاپ دانشگاه تهران.
  16. دیلمى، حسن بن محمد. (1412). إرشاد القلوب إلى الصواب (للدیلمی). قم: الشریف الرضی.
  17. راغب اصفهانى، حسین بن محمد. (1412ق)، مفردات ألفاظ القرآن. بیروت: دارالقلم.
  18. راغب اصفهانى، حسین بن محمد. (1414). المفردات فى غریب القرآن. قم: دارالقلم.
  19. سالاری محمدرضا و همکاران (1397). درآمدی بر مبانی و روش‌های روان‌شناختی- تربیتی عفاف و حجاب. قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
  20. سیف، علی‌اکبر، (1393) روان‌شناسی پرورشی نوین: روانشناسی یادگیری و آموزش. تهران: دوران.
  21. شریف الرضى، محمد بن حسین، (1414) نهج البلاغه (للصبحی صالح). قم: هجرت.
  22. شعیری، محمد بن محمد. (بی‌تا). جامع الأخبار (للشعیری). نجف: مطبعة حیدریه.
  23. فرید تنکابنى، مرتضى. (1368). الحدیث (روایات تربیتى). تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلام.
  24. قایمی مقدم، محمدرضا. (1382). روش الگویی در تربیت اسلامی. مجلۀ معرفت، (69)، ص25-37.
  25. قائمى، على. (1381). دنیاى جوان. تهران: سازمان ملى جوانان.
  26. کلینی، محمد بن یعقوب. (1407). الکافی. تهران: دار الکتب الإسلامیه.
  27. کوچتکف و. د.. (1369)، روان‌شناسى و تربیت جنسى کودکان و نوجوانان. ترجمه محمّد تقى‌زاده، تهران: بنیاد.
  28. لیثى واسطى، على بن محمد. (1376). عیون الحکم و المواعظ. قم: دار الحدیث.
  29. مجلسی، محمدباقر. (1403). بحار الانوار. بیروت: دار احیاء التراث العربی.
  30. مصطفوی، حسن. (1360). التحقیق فی کلمات القرآن الکریم. تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
  31. مطهری، مرتضی. (1372). تعلیم و تربیت در اسلام. قم: صدرا.
  32. مطهری، مرتضی. (1379). نظام حقوقی زن در اسلام. تهران: صدرا.
  33. مطهری، مرتضی. (1390). نظام حقوق زن در اسلام. تهران: صدرا.
  34. مهدویان فرد، راحله؛ اصغری ابراهیم آباد، محمد جواد؛ قناعت باجگیرانی، سونه. (1393). پیش بینی دلزدگی زناشویی از طریق همدم‌گزینی-دوری‌گزینی در دانشجویان زن متأهل. دانشگاه فردوسی مشهد. پژوهش‌های روان‌شناسی بالینی و مشاوره، (4)، ص122-137.
  35. نوری، میرزاحسین. (1408). مستدرک الوسائل. بیروت: مؤسسة آل‌البیت.
  36. هافمن، استفان جی. (1392). مقدمه‌ای بر درمان شناختی رفتاری نوین. ترجمه مهرداد فیروزبخت: تهران: انتشارات روان‌شناسی و هنر.
  37. یوسفی، ناصر؛ کریمی‌پور، بنت الهدی؛ امانی، احمد. (1396). بررسی مدل باورهای مذهبی، سبک‌های حل تعارض و تعهد زناشویی با نگرش نسبت به خیانت جنسی، دو فصلنامه مشاوره کاربردی، 7(1) ، ص47-64.
  38. De Mamani, A. G, Tuchman, N, & Duarte, E. O. (2010), Incorporating Religion/Spirituality into Treatment for Serious Mental Illness, Journal of Cognitive and Behavioral Practice, 17, 348-357.
  39. Falahati, Hanieh, Samavi, Abdolvahab, Javdan, Moosa. (2014). Studying the Relationship between Parenting Styles and Behavioral Problems in 3 to 6 Years Old Children. American Journal of Life Science Researches. Vol. 2, Issue 1, 186-193.
  40. Kevin, S. (2010). The Role Of Religion In Therapy: Time for Psychologists the Have a Little Faith?. Journal of Cognitive and Behavioral Practice, 17, 393-400.
  41. Lee, P. C., Niew, W. I., Yang, H. J., Chin-hung Chen, V., & Lin, K. C. (2012). A meta-analysis of behavioral parent training for children with attention deficit hyperactivity disorder. Research in Developmental Disabilities, 33, 2040-2049.
  42. Libin, E. (2017). Coping Intelligence: Efficient Life Stress Management. Front Psychol, 8,p 302.
  43. Mark K. P., Janssen E., & Milhausen, R.R. (2011). Infidelity in heterosexual couples: demographic,interpersonal, and personality-related predictors of extra dyadic sex. Archives of sexual behavior, 40,971-982.
  44. Raudino, A., Fergusson, D. M., & Horwood, L. J. (2013). The quality of parent/child relationships in adolescence is associated with poor adult psychosocial adjustment. Journal of Adolescence, 36 (2) , 331-340.
  45. Renner, L. M. (2012). Single types of family violence victimization and externalizing behaviors among children and adolescents. Journal of Family, 27.177-186.
  46. Robbins,Stephe P and Judge, Timothy A. (2015). Organizational behavior, Manufactured in the United States of America.
  47. Santrock, John W. (2011) Life-span development, Published by McGraw-Hill, an imprint of The McGraw-Hill Companies, Avenue of the Americas, New York. Schaufeli, W. B.
  48. Spector, P. (2006). Industerial and Organizational Psychology. New York: John Wiley & Sons, Inc.
  49. Wilson, L. C., Rholes, W. S., Simpson, J. A., & Trans,S. (2007). Labor, delivery, and early parenthood: An attachment theory perspective. Personality and Social Psychology Bulletin, 33, 505-518.