طراحی الگوی مفهومی حجاب و عفاف از دیدگاه قرآن و احادیث و دلالت های تربیتی آن (مبتنی براستراتژی

نوع مقاله : علمی ترویجی

نویسنده

استادیار گروه علوم تربیتی دانشگاه پیام نور تهران، ایران

چکیده

هدف این پژوهش شناسایی الگوی مفهومی حجاب و عفاف از دیدگاه قرآن و احادیث بود. این تحقیق از نوع پژوهش‌های کیفی است که با استفاده از نظریه داده‌بنیاد انجام شده است. نمونه‌گیری به صورت نظری انجام شد. در این مقاله با مبنا قرار دادن دیدگاه اسلام درباره‌ی حجاب و عفاف در پاسخ به هدف تحقیق، مدل مفهومی حجاب و عفاف از دیدگاه اسلام با استفاده از روش‌داده‌بنیاد استخراج شد. یافته‌های پژوهش نشان داد که الگوی مفهومی حجاب و عفاف از دیدگاه قرآن و احادیث از دو جنبه سلبی و ایجابی قابل پیگیری است که جنبه سلبی بر نفی پوشش نامناسب همراه با فساد و بی بندباری در جامعه، تضیف و فروپاشی کانون خانواده ، ابتذال زن و سقوط ارزش شخصیت و کرامت او، مورد آزار و اذیت قرار گرفتن توسط افراد هوس باز، از بین‌ رفتن آرامش روانی و تحریک مردان تأکید دارد و همچنین جنبه ایجابی؛ حفظ تقوی الهی، سلامت اخلاقی و انسانی جامعه، احترام برای مقام و کرامت زن و تحکیم موفقیت معنوی او در جامعه، حفظ امنیت و مصونیت زن از تعرض بیگانگان و عفت و پاکدامنی همراه با تحکیم روابط خانواده مدنظر قرار گرفته است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Designing a conceptual model of hijab and chastity from the perspective of Quran and Hadiths and its educational implications (based on the Strategy of Grounded Theory

نویسنده [English]

  • yaghoob zare
Assistant professor, Department of Educational Sciences, Payam Noor University, Tehran
چکیده [English]

This study tries to identify the pattern of conceptual model of hijab and chastity in terms of Quran and Hadiths.The current research,which is a type of qualitative one,has been conducted in terms of data-based theory.Sampling wasdone theoretically.In this article,the pathology pattern of hijab and chastity from the perspective of Islam was extracted using the data-based theory to find a solution for the main purpose stated in the research.The findings demonstrated that the design of the conceptual model of hijab and chastity from the perspective of the Qur'an and hadiths can be pursued from both negative and positive aspects.
Negative aspect is the lack of proper covering and chastity along with corruption and free-living in the society and the weakening and collapse of the family center, the vulgarity of women and the fall of the value of her personality and dignity,being harassed by lustful people,the loss of mental peace and the stimulation of men is emphasized.However,its positive aspect is maintaining divine piety,moral and human health of the society,respect for the position and dignity of the woman and strengthening her spiritual success in the society,and maintaining the safety and immunity of the woman from the aggression of strangers and chastity along with Consolidation of family relationships is pronounced.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Conceptual model
  • Hijab
  • Chastity
  • Data-based Theory

مراجع

  1. قرآن کریم.
  2. رهگشای انسانیت (نهج‌الفصاحه): سخنان گهربار حضرت رسول اکرم‹، ترجمه ابراهیم احمدیان، تهیه و تنظیم هاشم صالحی، چاپ چهارم، قم، گلستان ادب، 1385 ش.
  3. ابن‌منظور افریقی مصری، ابوالفضل جمال‌الدین محمد بن مکرم، لسان العرب، بیروت، دار صادر، 1414 ق.
  4. اسحاقی، سیدحسین، گوهر عفاف (پژوهشی درباره حجاب)، چاپ دوم، قم، بوستان کتاب، 1388 ش.
  5. انوری، حسن، فرهنگ بزرگ سخن، تهران، سخن، 1381 ش.
  6. باقری، خسرو، درآمدی بر فلسفه تعلیم و تربیت جمهوری اسلامی ایران، جلد اول و دوم، چاپ دوم، تهران، انتشارات علمی و فرهنگی، 1389 ش.
  7. تمیمی آمدی، عبدالواحد بن محمد، تصنیف غرر الحکم و درر الکلم، تصحیح مصطفی درایتی، قم، دفتر تبلیغات اسلامی، 1366 ش.
  8. جابری، کوثر، «حدود حجاب از منظر قرآن و حدیث»، فصلنامه طهورا سابق (پژوهش‌نامه اسلامی زنان و خانواده)، سال چهارم، شماره 10، پاییز 1390 ش.
  9. حرّ عاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعه، تصحیح و تحقیق عبدالرحیم ربانی شیرازی، تهران، المکتبة الاسلامیه، 1363 ش.
  10. خلجی، حسن، «شیوه‌های مؤثر نهادینه کردن حجاب در کودکان و نوجوانان»، فصلنامه طهورا سابق (پژوهش‌نامه اسلامی زنان و خانواده)، سال چهارم، شماره 8، بهار 1390 ش.
  11. دانایی‌فرد، حسن، و نونا مٶمنی، «تئوری رهبری اثربخش از دیدگاه امام علی‰؛ استراتژی تئوری داده‌بنیاد متنی»، فصلنامه مطالعات انقلاب اسلامی، سال چهارم، شماره 14، پاییز 1387 ش.
  12. راغب اصفهانی، ابوالقاسم حسین بن محمد، مفردات الفاظ القرآن، بیروت، دار القلم، 1404 ق.
  13. رهنما، اکبر، زهرا علی‌اکبرزاده آرانی، و مجید خاری آرانی، «بررسی مفهوم حجاب در متون اسلامی، جایگاه آثار و جلوه‌های تربیتی آن»، فصلنامه پژوهش‌نامه معارف قرآنی (آفاق دین سابق)، سال ششم، شماره 22، پاییز 1394 ش.
  14. زارعی، مجتبی، «ترویج عفاف و حجاب در خانواده و نقش آن در کاهش آسیب‌های اجتماعی»، فصلنامه دانش انتظامی خراسان شمالی، سال ششم، شماره 2 (پیاپی 22)، تابستان 1398 ش.
  15. زاهدی، عبدالرضا، ایوب امرایی، و مریم نظربیگی، «روش قرآن کریم در نهادینه‌سازی "عفاف" و "حجاب"»، فصلنامه مطالعات راهبردی زنان (کتاب زنان سابق)، فصلنامه شورای فرهنگی اجتماعی زنان و خانواده، سال سیزدهم، شماره 49، پاییز 1389 ش.
  16. سالاری‌فر، محمدرضا، مهدی بیاتی، سیدجمال‌الدین رضوی، و حسن سالاری‌پور، درآمدی بر مبانی و روش‌های روان‌شناختی ـ تربیتی عفاف و حجاب، قم، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، 1397 ش.
  17. سجستانی ازدی، ابوداود سلیمان بن اشعث، سنن ابی‌داود، قاهره، دار احیاء السنة النبویه، بی‌تا.
  18. شریفی، احمدحسین و همکاران، همیشه بهار (اخلاق و سبک زندگی اسلامی)، قم، دفتر نشر معارف، 1391 ش.
  19. شعبانپور، محمد، زهرا بشارتی، و محمدمهدی ولدخانی، «تحلیلی بر حجاب و عفاف از منظر قرآن با تکیه بر مصلحت در نظریه ادراکات اعتباری علامه طباطبایی»، دوفصلنامه اندیشه علامه طباطبایی، سال چهارم، شماره 6، بهار و تابستان 1396 ش.
  20. شفیعی مازندرانی، سیدمحمد، «چیستی حجاب اسلامی معناشناسی حجاب از منظر آیات حجاب»، مجله پژوهش‌های فقهی، سال هفتم، شماره 2، پاییز و زمستان 1390 ش.
  21. شفیق اسکی، محمد، و میترا احمدی سوادکوهی، «جایگاه حجاب در فقه اسلامی»، فصلنامه قانون‌یار، سال سوم، شماره 9، بهار 1398 ش.
  22. شیخ‌الاسلامی، سیدحسین، گفتار امیرالمٶمنین علی‰ (ترجمه غرر الحکم)، چاپ دوم، قم، مٶسسه امام صادق‰، بی‌تا.
  23. شیرخانی، علی، و داود سبزی، «چالش‌های بومی‌سازی و نظریه‌پردازی در علوم انسانی»، فصلنامه سپهر سیاست سابق (سیاست‌پژوهی ایرانی)، سال ششم، شماره 20، تابستان 1398 ش.
  24. صادقیان، الهام، و علی‌محمد ساجدی، «فلسفه حجاب و عفاف در اسلام و رابطه آن با سلامت روان در زندگی فردی و اجتماعی»، اولین همایش ملی اسلام و سلامت روان، جهاد دانشگاهی استان هرمزگان، 1394 ش.
  25. صادقی نیری، رقیه، «حجاب و مراحل تشریع آن در قرآن»، فصلنامه آفاق دین سابق (پژوهش‌نامه معارف قرآنی)، سال اول، شماره 1، تابستان 1389 ش.
  26. صدوق، ابوجعفر محمد بن علی بن حسین بن موسی بن بابویه قمی، علل الشرائع، قم، داوری، 1367 ش.
  27. طوسی، خواجه نصیرالدین محمد بن محمد، اخلاق ناصری، تهران، خورشید، 1374 ش.
  28. عظیمیان، مریم، و سعید بهشتی، «بررسی فلسفه و قلمرو حجاب در اسلام و آثار تربیتی آن»، دوفصلنامه تربیت اسلامی، سال چهارم، شماره 8، بهار و تابستان 1388 ش.
  29. علیمردی، مهناز، و محمدمهدی علیمردی، «حجاب و پوشش در ادیان زرتشت، یهود و مسیحیت»، فصلنامه معرفت ادیان، سال اول، شماره 3، تابستان 1389 ش.
  30. عمید، حسن، فرهنگ فارسی عمید، چاپ پنجم، تهران، امیرکبیر، 1367 ش.
  31. قاضی‌زاده، کاظم، و سیدعلی احمدی سلمانی، «عفاف در آیات قرآن و نگاهی به روایات»، کتاب زنان سابق (مطالعات راهبردی زنان)، فصلنامه شورای فرهنگی اجتماعی زنان و خانواده، سال نهم، شماره 36، تابستان 1386 ش.
  32. کلینی، ابوجعفر محمد بن یعقوب بن اسحاق، اصول کافی، 6 جلدی، ترجمه محمدباقر کمره‌ای، تهران، اسوه، 1392 ش.
  33. مجلسی، محمدباقر بن محمدتقی، بحار الانوار الجامعة لدرر اخبار الائمة الاطهارŒ، چاپ سوم، بیروت، دار احیاء التراث العربی، 1403 ق.
  34. مرادی، مرتضی، «گذر پارادایمی از پژوهش‌های کمّی به پژوهش‌های کیفی در علوم انسانی»، فصلنامه رهیافت، شماره 57، پاییز و زمستان 1393 ش.
  35. مطهری، مرتضی، مسئله حجاب، تهران، صدرا، 1386 ش.
  36. معین، محمد، فرهنگ فارسی، تهران، امیرکبیر، 1379 ش.
  37. مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دار الکتب الاسلامیه، 1388 ش.
  38. مهدی‌زاده، حسین، بررسی شبهات حجاب، سلسله نشست‌های پژوهشکده امام خمینی، تهران، 1388 ش.
  39. مهرابی، امیرحمزه، حسین خنیفر، علی‌نقی امیری، حسن زارعی متین، و غلامرضا جندقی، «معرفی روش‌شناسی نظریه داده‌بنیاد برای تحقیقات اسلامی (ارائه یک نمونه)»، دوفصلنامه مدیریت فرهنگ سازمانی، سال نهم، شماره 23، بهار و تابستان 1390 ش.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار