نقش شبکه خویشاوندی در تحکیم خانواده ایرانی از منظر امام خامنه‌ای(مدظلّه‌العالی)

نوع مقاله : علمی ترویجی

نویسنده

دکتری جامعه‌شناسی فرهنگی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات، تهران، ایران

چکیده

در اسلام، استمرار روابط خویشاوندی به عنوان یک ارزش به شدت مورد توجه قرار گرفته است. تعدادی از صاحب‌نظران (نظیر آیةاللّٰه خامنه‌ای) معتقدند که نظام خویشاوندی در جهان معاصر از نقش و عملکرد مهمی برخوردار می‌باشد. هدف این پژوهش، بررسی نقش‌های شبکه خویشاوندی بر تحکیم خانواده در منظومه فکری امام خامنه‌ای می‌باشد. روش تحقیق از نوع پیمایشی و ابزار اصلیِ گردآوری داده‌ها، پرسشنامه است. جامعه آماری تحقیق، سرپرستان خانواده‌ها در مناطق 1، 4، 6، 16 و 22 کلان‌شهر تهران (برای احصای وضعیت موجود کارکردهای شبکه خویشاوندی) می‌باشد. برابر ارزیابی‌های میدانی انجام‌شده در شهر تهران، نقش‌های مشارکت خویشاوندان «در وقایع مهم زندگی»، «جامعه‌پذیری»، «حمایت عاطفی»، «کنترل اجتماعی»، «نحوه گذران اوقات فراغت»، «ازدواج» و «زاد و ولد»، اختلاف کمتری با تدابیر قرآنی مقام معظم رهبری دارد. لیکن در کارکردهایی چون «مراقبت و نگهداری»، «حمایت اقتصادی و مالی» و «انجام کار خانگی»، این گونه نیست. نظام خویشاوندی همچنان در ایران دارای کارکردها و نقش‌های گوناگونی است؛ اما شرایط اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی، تغییراتی را در این نقش‌ها به وجود آورده است. مناسبات خانوادگی و خویشاوندی در ایران باید بیشتر بر موازین و آموزه‌های اسلامی و قرآنی استوار باشد تا فرصت‌های پیوندهای خویشاوندی در تحکیم خانواده‌ها مورد بهره‌گیری قرار گیرد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

The Role of Kinship Networks in Strengthening the Family from the View of Imam Khamenei

نویسنده [English]

  • mosa habanpoorpicha
A PhD of Cultural Sociology
چکیده [English]

In Islam, the continuation of family ties as a value has been strongly observed. Some pundits like Ayatollah Khamenei believe that the system of kinship in the present time has a special role and mechanism. The goal of this research is to study the roles of kinship in strengthening the family in the system of Imam Khamenei’s thought. The method of the research is survey research and the main tool of the collection of data is a questionnaire. The statistical population of the research is heads of householders in municipal Districts megacity of Tehran (to interpret the existing functions of kinship networks). Based on field assessments provided in Tehran, the role of kinship participation in important life events; socialization; emotional support, social control; the way of spending leisure time; marriage; and childbirth has little difference with the Quranic measures of the supreme leader. But this is not the case in functions like care and protection; financial and economic support, and doing housework. the system of kinship still has different functions and roles but the social, cultural, and economic conditions have created changes in these roles. Kinship. The family ties should solidify more on the Islamic and Quranic teachings and standards to deploy the opportunities of family ties in strengthening the family in Iran.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Kinship network
  • Strengthening the family
  • Roles and functions

مراجع

  1. قرآن مجید.
  2. آزاد ارمکی، تقی، «شکاف بین نسلی در ایران»، نامه انجمن جامعه‌شناسی ایران (ویژه‌نامه دومین همایش مسائل اجتماعی ایران)، شماره 4، 1380 ش.
  3. آزاد ارمکی، تقی، مهناز زند، و طاهره خزایی، «بررسی تحولات اجتماعی و فرهنگی در طول سه نسل خانواده تهرانی: با تأکید بر مقایسه مراسم، آداب و کارکردهای حمایتی»، نامه علوم اجتماعی، شماره 16، پاییز و زمستان 1379 ش.
  4. اعزازی، شهلا، جامعه‌شناسی خانواده (با تأکید بر نقش، ساختار و کارکرد خانواده در دوران معاصر)، چاپ چهارم، تهران، روشنگران و مطالعات زنان، 1385 ش.
  5. ایازی، سیدعلی‌نقی، و سیدمحمود مرویان حسینی، «جامعه‌پذیری دینی در آموزه‌های قرآن؛ مطالعه موردی نهاد خانواده»، دوفصلنامه پژوهش‌های اجتماعی اسلامی، سال بیست و هفتم، شماره 2 (پیاپی 124)، پاییز و زمستان 1400 ش.
  6. بهنام، جمشید، ساخت‌های خانواده و خویشاوندی در ایران، چاپ دوم، تهران، خوارزمی، 1392 ش.
  7. بیانات مقام معظم رهبری در وبگاه‌های ir و Leader.ir.
  8. چیل، دیوید، خانواده‌ها در دنیای امروز، ترجمه محمدمهدی لبیبی، تهران، افکار، 1388 ش.
  9. خارستانی، اسماعیل، و فاطمه سیفی، «نقش صله رحم در تحکیم خانواده»، مجله پژوهش‌های اجتماعی اسلامی، سال بیستم، شماره 1 (پیاپی 100)، بهار 1393 ش.
  10. دهخدا، علی‌اکبر، لغت‌نامه دهخدا، بی‌جا، بی‌نا، بی‌تا.
  11. رضوی طوسی، سیدمجتبی، «جایگاه روابط خویشاوندی و صله رحم در تعاملات خانوادگی روزمره: مطالعه شهروندان تهرانی»، فصلنامه اخلاق زیستی، سال سوم، شماره 10، زمستان 1392 ش.
  12. ریبنز مک‌کارتی، جین، و روزالیند ادواردز، مفاهیم کلیدی در مطالعات خانواده، ترجمه محمدمهدی لبیبی، تهران، علم، 1390 ش.
  13. عباسی شوازی، محمدجلال، و رسول صادقی، «قومیت و الگوهای ازدواج در ایران»، پژوهش زنان، سال سوم، شماره 1، بهار 1384 ش.
  14. غفاری، غلامرضا، و یلدا زبردست، «عضویت در شبکه‌های اجتماعی و رضایت از زندگی در بین بازنشستگان سالمند آموزش و پرورش شهرستان جهرم»، دوفصلنامه جامعه‌شناسی آموزش و پرورش، سال دوم، شماره 2، 1391 ش.
  15. قرائتی، محسن، قرآن کریم (ترجمه و تفسیر)، تهران، مرکز فرهنگی درس‌هایی از قرآن، 1396 ش.
  16. کوئن، بروس، درآمدی به جامعه‌شناسی، ترجمه محسن ثلاثی، چاپ دوازدهم، تهران، توتیا، 1381 ش.
  17. گیدنز، آنتونی، جامعه‌شناسی، ترجمه منوچهر صبوری کاشانی، تهران، نی، 1372 ش.
  18. لبیبی، محمدمهدی،خانواده در قرن بیست و یکم از نگاه جامعه‌شناسان ایرانی و غربی، تهران، علم، 1393ش.
  19. مجلسی، محمدباقر بن محمدتقی، بحار الانوار الجامعة لدرر اخبار الائمة الاطهارŒ، بیروت، دار احیاء التراث العربی، 1403 ق.
  20. محمدزاده، حسین، و سعید خانی، «چالش‌های اقتصادی ‍ـ اجتماعی جوانان و ایده‌آل‌های خانواده (مطالعه موردی افراد 29ـ15 ساله شهر سنندج)»، فصلنامه مطالعات جامعه‌شناختی جوانان، سال ششم، شماره 18، تابستان 1394 ش.
  21. مهدوی، سیدمحمدصادق، «آسیب‌شناسی و بایسته‌های خانواده» (گفت‌وگو)، در کتاب: آسیب‌شناسی خانواده (مجموعه مقالات)، تهران، مرکز امور زنان و خانواده نهاد ریاست جمهوری، 1388 ش.
  22. نایبی، هوشنگ، و بهنام لطفی خاچکی، «تأثیر روابط و پیوندهای خویشاوندی بر میزان آسیب‌های اجتماعی در استان‌های کشور»، دوفصلنامه بررسی مسائل اجتماعی ایران، سال ششم، شماره 1، بهار و تابستان 1394 ش.
  • وثوقی، منصور، و علی‌اکبر نیک‌خلق، مبانی جامعه‌شناسی، چاپ هفتم، تهران، خردمند، 1373 ش.
  1. هوشیاری، جعفر، سیدعلی سیدموسوی، و محمدمهدی صفورایی پاریزی، «تحلیل فقهی و کارکردهای روان‌شناختی صله رحم»، پژوهش‌نامه اسلامی زنان و خانواده، سال ششم، شماره 12، پاییز 1397 ش.
  2. Liascovich, Rosa & Mónica Rittler & Eduardo E. Castilla, “Consanguinity in South America: Demographic Aspects”, Human Heredity, Vol. 51(1-2), 2001.
  3. Sarkisian, Natalia & Naomi Gerstel, “Kin Support among Blacks and Whites: Race and Family Organization”, American Sociological Review, Vol. 69(6), 2004.
  4. Slotkin, James Sydney, “On a Possible Lack of Incest Regulations in Old Iran”, American Anthropologist, Vol. 49(4), 1949.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار