زمینه‌های مؤثر بر نسبت اخلاق و سیاست در اندیشه سهروردی

نوع مقاله : علمی ترویجی

نویسندگان

1 دانشجوی دکترای علوم سیاسی دانشگاه امام صادق علیه السلام

2 دانشیار و عضو هیأت علمی دانشگاه امام صادق علیه السلام

چکیده

جایگاه فضایل اخلاقی در حیات اجتماعی بشر از دوران‌ گذشته و بر اساس تاریخ شکل‌گیری و تطور اندیشه‌های اجتماعی و مدنی از اعتبار فراوانی برخوردار بوده است. به‌طور خاص، در مورد پیوند میان اخلاق و سیاست، اندیشمندان مختلفی در شرق و غرب عالم، سخن به میان آورده‌اند که شیخ شهاب‌الدین سهروردی، یکی از این اندیشمندان است. در مقاله حاضر، با توجه به تأثیر زمینه‌های اجتماعی بر اندیشه‌ها، به این پرسش پاسخ داده است که: «با توجه به زمینه‌های اجتماعی مؤثر بر اندیشه سهروردی، نسبت اخلاق و سیاست، چه نقاطی را در اندیشه او آشکار می‌سازد؟» به این منظور با بررسی نظریات عمده مرتبط با نقش زمینه‌های اجتماعی در افکار، از روش تلفیقی اسکینر که ازجمله‌ روش‌های تفسیری و کیفی بوده و در آن، توجه توأمان بر متن و زمینه است، بهره گرفته شد. این زمینه‌ها که شامل تأثیر طریق عرفانی شیخ، اندیشه ایران‌شهری، فلاسفه مشایی و آموزه‌های اسلام بر شیخ اشراق است، در نقطه تلاقی میان اخلاق و سیاست، گزاره‌هایی شامل حکومت حکیم متأله، تقدم اخلاق بر سیاست، نقش شهود در سیاست، نور به‌عنوان اکسیر قدرت و همچنین، ایجاد تعادل میان شجاعت و محبت را به وجود آورده است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Effective contexts on the relationship between ethics and politics in Suhrawardi thought

نویسنده [English]

  • Seyed Mohammad Reza Ahmadi Tabatabaei 2
2 Associate Professor and Faculty Member of Imam Sadegh (as) University
چکیده [English]

The moral virtues have had great credit in human social life from the past based on the date of formation and evolution of social and civil thought. Specifically on the relationship between ethics and politics, varies scholars in the East and West of the world have spoken that Suhrawardi is one of these thinkers. In this article due to the important of social context on thoughts, this question will be answered that:"according to the effective social context on Suhrawardi's thought, the relationship between ethics and politics, what parts will be reveal in his thought?" For this purpose by analyzing major theories in regarding to the role of social context in thoughts, we have used Skinner's integration method that it was including qualitative and interpretive methods which there are interest of both text and context. These areas are including influence of Suhrawardi's mystical ways, Iranian thought, peripatetic philosophy, and the teaching of Islam to him at the crosswords between ethics and politics, statement that include the theologian, the primacy of ethics over politics, the role of intuition in politics, light as the elixir of power and also it has created a balance between courage and kindness.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Ethics and politics
  • Suhrawardi
  • Islamic Thought
  • The Political Philosophy of Islam
  • School of Illumination

مراجع

  1. ابن خلکان، احمد بن محمد، وفیات الأعیان و أنباء أبناء الزمان، تحقیق، احسان عباس، قم، منشورات الشریف الرضی، 1364.
  2. ابن منظور، لسان العرب، چاپ سوم، بیروت، دار الفکر للطباعة و النشر و التوزیع، 1414 .
  3. احمدی طباطبایی، سید محمدرضا، اخلاق و سیاست (رویکردی اسلامی و تطبیقی)، تهران، دانشگاه امام صادق† و پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی، 1387.
  4. ارسطو، اخلاق نیکوماخوس، ترجمه، محمدحسن لطفی، تهران، طرح نو، 1378.
  5. اسپریگنز، توماس، فهم نظریه سیاسی، ترجمه، فرهنگ رجایی، تهران، آگاه، 1377.
  6. اسفندیار، رجبعلی، اندیشه سیاسی شیخ شهاب‌الدین سهروردی، فصلنامه سیاست متعالیه، زمستان 1392، سال اول، شماره سوم، صص 121 - 137.
  7. اشتراوس، لئ، فلسفه سیاسی چیست؟، ترجمه، فرهنگ رجایی، تهران، انتشارات علمی و فرهنگی، 1373.
  8. بستانی، احد، سهروردی و اندیشه سیاسی ایرانشهری، دوفصلنامه علمی - پژوهشی سیاست نظری، پاییز و زمستان 1390، دوره جدید، شماره دهم، صص 19 - 36.
  9. پاینده، ابوالقاسم، نهج الفصاحة (مجموعه کلمات قصار حضرت رسولˆ)، تهران، دنیای دانش، 1382. ‏

10.تیلور، چارلز و رجایی، فرهنگ، زندگی فضیلت‌مند در عصر سکولار، گردآوری و ترجمه، فرهنگ رجایی، تهران، آگاه، 1393.

11.حلبی، علی اصغر، تاریخ فلاسفه ایرانی، چاپ دوم، تهران، کتابفروشی زوار، 1361.

  1. داوری اردکانی، رضا، ما وتاریخ فلسفه اسلامی، چاپ دوم، تهران، سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، 1389.

13. رستم‌وندی، تقی، اندیشه ایران شهری در عصر اسلامی (بازخوانی اندیشه سیاسی حکیم ابوالقاسم فردوسی، خواجه نظام الملک طوسی و شیخ شهاب‌الدین سهروردی)، تهران، امیرکبیر، 1388.

  1. سهروردی، شهاب‌الدین، حکمةالإشراق، تصحیح، هانرى کربن، تهران، مؤسسۀ مطالعات و تحقیقات فرهنگى، 1373.
  2. ــــــ، مجموعه مصنفات شیخ اشراق، تصحیح و مقدمه، هانری کربن، تهران،پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، 1380 الف.
  3. ــــــ، مجموعه مصنفات شیخ اشراق، مشتمل بر مجموعه آثار فارسی، تصحیح، سیدحسین نصر، ج 3، تهران، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، 1380 ب.
  4. شکوری، ابوالفضل، حکمت خسروانی از منظر سهروردی، مدرس علوم انسانی، پاییز 1376، شماره 4، صص 112 - 127.
  5. شهرزوری، محمدبن محمود، نزهة الأرواح و روضةالافراح (تاریخ الحکماء)، ترجمه، مقصود علی تبریزی، تهران، شرکت انتشارات علمی و فرهنگی، 1365.
  6. ضیائی، حسین، سهروردی و سیاست (بحثی پیرامون آیین سیاسی در فلسفه اشراق)، مجله ایران نامه، تابستان 1370، شماره 35، صص 396 - 410.
  7. طوسی، خواجه نصیرالدین، اخلاق ناصری، تصحیح و توضیح، مجتبی مینوی و علیرضا حیدری، تهران، شرکت سهامی انتشارات خوارزمی، 1369.
  8. طوسی، محمدبن حسن، التبیان فی تفسیرالقرآن، بیروت، دار إحیاءالتراث العربی، 1409.
  9. قطب‌الدین شیرازی، درة التاج، چاپ دوم، تهران، انتشارات علمی و فرهنگی، 1386 .

23. کربن، هانری، تاریخ فلسفه اسلامی، ترجمه، دکتر اسدالله مبشری، تهران، امیرکبیر، 1352.

24. کربن، هانری، روابط حکمت اشراق و فلسفه ایران باستان (محرک‌های زرتشتی در فلسفه اشراق)، گزارش احمد فردید و عبدالحمید گلشن، تهران، مؤسسۀ پژوهشی حکمت و فلسفه ایران، 1382.

  1. کیخا، نجمه، مناسبات اخلاق و سیاست در اندیشه اسلامی، قم، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، 1386.

26. گلشنی، علی، فهم فلسفی و تاریخ اندیشه سیاسی (براساس تلفیقی از نظرات اسکینر، اکشات، اسپریگنز)، نامه مفید، آبان 1387، شماره 68، صص 93 - 108.

27. لکزایی، نجف، سیر تطور تفکر سیاسی امام خمینی Š، تهران، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، 1383.

28. مجیدی، حسن، عقلانیت سیاسی در اندیشه فارابی و توماس آکوییناس، تهران، دانشگاه امام صادق†1393.

  1. مدیرشانه‌چی، کاظم، تاریخ فقه مذاهب اسلامی، قم، مؤسسه بوستان کتاب، 1389.
  2. مرتضوی، سید خدایار، تبیین روش شناسی اندیشه سیاسی از منظر کوئنتین اسکینر، پژوهشنامه علوم سیاسی، زمستان 1386، شماره 9، صص 159 - 192.
  3. ــــــ، کاوشی در روش شناسی تاریخ اندیشه‌های سیاسی (مطالعه موردی نقد اسکینر بر روش شناسی قرائت متنی)، فصلنامه سیاست، بهار 1388، شماره 9، صص 285 - 304.

32. مسکویه رازی، احمد، تهذیب الأخلاق، قم، انتشارات بیدار، 1361.

33. موحد، صمد، نگاهی به سرچشمه‌های حکمت اشراق و مفهوم‌های بنیادین آن، تهران، طهوری، 1384.

34. نصر، سیدحسین، مفسر عالم غربت و شهید طریق معرفت شیخ اشراق شهاب الدین سهروردی، معارف اسلامی (سازمان اوقاف)، آذر 1348، شماره 10، صص 8 - 19.

35. ــــــ، تاریخ فلسفه اسلامی، چاپ اول، تهران، حکمت، 1386.

36. واسطی زبیدی، سیدمحمد مرتضی، تاج العروس من جواهرالقاموس، بیروت، دارالفکر للطباعة و النشر و التوزیع، 1414.

37. یثربی، سیدیحیی، حکمت اشراق سهروردی (گزارش حکمت اشراق، با تطبیق و نقد همراه با متن حکمةالإشراق)، قم، مؤسسه بوستان کتاب، 1385.

  1. Nasr, Seyyed Hossein and Oliver Leaman (2001), History of Islamic Philosophy, London and New York: Routledge.
  2. Strauss, Leo (1949), Political Philosophy and History, Journal of the History of Ideas, Vol. 10, No. 1, Jan. 1949, pp. 30 - 50.
  3. Tully, James (1983), The Pen is Mighty Sword: Quintin Skinner’s Analysis of Politics, British Journal of Political Science, Vol. 13, Issue. 04, October. 1983, pp. 489 - 509.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار