ادعای پاسخ گو نبودن حاکمان دینی در بوته نقد

نوع مقاله : علمی ترویجی

نویسندگان

1 مدرس حوزه و دانشگاه

2 عضو هیئت علمی دانشگاه علوم اسلامی رضوی

چکیده

در طول تاریخ، حاکمیت انبیا، اولیاء و رهبران دینی بر جامعه، با انواع مخالفت قدرت طلبان روبرو بوده است. اما در دوره معاصر بویژه پس از پیروزی انقلاب اسلامی برخی از دگراندیشان، حکومت جمهوری را در مقابل حکومت الهی قرار داده و بر این باورند این دو، دو نظام سیاسی و دو نوع حکومت هستند که ماهیتی متفاوت دارند. اینان با نفی حاکمیت دینی، حکومت جمهوری را پذیرفته‌اند؛ چون معتقدند در حکومت جمهوری، زمامدار خود را مسئول در مقابل مردم می‌داند و پاسـخگویی حـاکمان بـه مطالبات مردم، امری مسلم و روشن است لیکن در حکومت دینی و ولایـی، از آن رو که حاکم ولایت بر مردم دارد و قدرت خود را متصف به دین و منشأ حکومت خود را الهی می‌داند در برابر آن‌ها مسؤولیتی ندارد و پاسخگو نیست، و تحت نظارت آن‌ها هم نیست و مردم نمی‌توانند قدرت او را مهار یا او را عزل کنند. این نوشتار با در نظرگرفتن برخی تجربه‌ها و بررسی منابع کتابخانه‌ای و با روش توصیفی – تحلیلی در پی آن است که بررسی کند آیا واقعا ذات حکومت دینی این گونه است که حاکمان خود را پاسخگوی مردم نمی‌داند و به همین خاطر باید عطای حاکمیت دینی را به لقای آن بخشید!

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Assessing the Allegations of Irresponsibility of Religious Rulers

چکیده [English]

Throughout history the governance of prophets, saints and religious leaders of society has faced all kinds of a opposition from power seekers. but in the contemporary period especially after the victory of the Islamic revolution some dissidents have put the Republican government against the Divine government and believe that these two are two political systems and two types of government that have a different nature. By rejecting religious sovereignty they’ve accepted the Republican government because in the Republican government the ruler considers himself responsible to the people in the accountability of the ruler for the sake of the people is obvious, but in the religiousgovernment, since he has wilayah over the people and believes that his government is Divine, he doesn’t feel any responsibility toward the people and is not accountable to them. In other word, he’s not on there their control and the people cannot control his power. This article considering some experiences and reviewing library resources and descriptive analytical method seeks to examine weather the nature of religious government is such that its rulers do not what is consider themselves accountable to the people and therefore religious government must be abandoned or when the government is a religious one it considers itself obliged to carry out the religious orders and most of the people have accepted it and consider themselves accountable to the people. Right is the second view and it’s most important evidence, in addition to the manners of the wise, is the narrations and statements of great religious men.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Denying the Religious Government
  • Infallibility of the Rulers
  • unaccountability of the Rulers
  1. قرآن کریم.
  2. ابن أبی الحدید، عبد الحمید بن هبة الله، شرح نهج البلاغة لإبن أبی الحدید، چاپ اول، قم، مکتبة آیة الله المرعشی النجفی، 1404.
  3. ابن اثیر جزرى، علی بن ابو الکرم، الکامل فی التاریخ، دارالصادر، بیروت، 1385.
  4. ابن حیون، نعمان بن محمد مغربى، دعائم الإسلام و ذکر الحلال و الحرام و القضایا و الأحکام، چاپ دوم، قم، مؤسسة آل البیت‰، 1385.
  5. اکبری معلم، علی، مشروعیت و مقبولیت ولایت فقیه از دیدگاه امام خمینى Š، علوم سیاسى، ش 25، 1383.
  6. انصاریان، حسین، ترجمه نهج البلاغه، چاپ اول، تهران، انتشارات پیام آزادى، 1378.
  7. بحرانی، ابن میثم، شرح نهج البلاغه، چاپ اول، قم، مرکز النشر مکتب الأعلام الاسلامی - الحوزة العلمیه، 1362.
  8. پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت‌الله‌العظمی سیدعلی خامنه‌ای (مد‌ظله‌العالی)، مؤسسه پژوهشی فرهنگی انقلاب اسلامی، Khamenei. ir.
  9. تمیمى آمدى، عبد الواحد بن محمد، تصنیف غرر الحکم و درر الکلم، چاپ اول، قم، دفتر تبلیغات،1366.

10.جمعى از محققان در پژوهشگاه تحقیقات اسلامى، جهاد در آینۀ روایات، چاپ اول، قم، انتشارات زمزم هدایت، 1428.

11.حسینی خطیب، سیدعبدالزهراء، مصادر نهج البلاغه و اسانیده، چاپ اول، دارالزهراء، بیروت، 1409.

  1. حمیرى، عبد الله بن جعفر، قرب الإسناد (ط - الحدیثة)، چاپ اول، قم، مؤسسۀ آل البیت‰، 1413.
  2. سید رضى، محمد، نهج البلاغه، چاپ اول، قم، مؤسسه نهج البلاغه، 1414.
  3. شریف الرضى، محمد بن حسین، نهج البلاغه (للصبحی صالح)، چاپ اول، قم، هجرت، 1414.
  4. طبرسى، فضل بن حسن، مجمع البیان فى تفسیر القرآن،چاپ سوم، تهران، انتشارات ناصر خسرو،1372.
  5. طبرى، ابو جعفر محمد بن جریر، تاریخ الطبری ( تاریخ الأمم و الملوک)، چاپ دوم، بیروت، روائع التراث العربى، 1387.
  6. طوسى، ابو جعفر محمد بن حسن، الأمالی، چاپ اول، قم، دارالثقافة، 1414.
  7. طیب، سید عبد الحسین، اطیب البیان فی تفسیر القرآن، چاپ دوم، تهران، انتشارات اسلام، 1378.
  8. عاملی، سید جعفر مرتضى، الصحیح من سیرة الإمام علی†، چاپ اول، قم، مرکز نشر و ترجمه مؤلفات العلامة المحقق آیة الله السید جعفر مرتضى العاملی، 1388.
  9. فیض کاشانى، محمد محسن بن شاه مرتضى، الوافی، چاپ اول، اصفهان، کتابخانه امام أمیر المؤمنین على†، 1406.
  10. کدیور، محسن، حکومت ولایی، چاپ پنجم، تهران، نشر نی، 1387.
  11. کلینى، ابو جعفر، محمد بن یعقوب، کافی (ط - الإسلامیة)، چاپ چهارم، تهران، دارالکتب الإسلامیه، 1407.

23. مازندرانى، محمد صالح بن احمد بن شمس سروى، شرح الکافی - الأصول و الروضة، چاپ اول، تهران، المکتبة الإسلامیه، 1382.

  1. مجلسى، محمد باقر بن محمد تقى، مرآة العقول فی شرح أخبار آل الرسول، چاپ دوم، تهران، دارالکتب الإسلامیه، 1404.
  2. مکارم شیرازی، ناصر و همکاران، پیام امام امیر المؤمنین†: شرح تازه و جامعی بر نهج البلاغه، چاپ اول، قم، انتشارات امام علی بن ابی طالب†، 1390.

26. ــــــ ، تفسیر نمونه، چاپ اول، تهران، دارالکتب الإسلامیه، 1374.

27. منتظری نجف‌آبادى، حسین على، دراسات فی ولایة الفقیه و فقه الدولة الإسلامیه، چاپ دوم، قم، نشر تفکر، 1409.

28. ــــــ، رسالۀ استفتاءات، چاپ اول، قم، بی­تا.

  1. ــــــ، مبانى فقهى حکومت اسلامى،ترجمه، صلواتى، محمود و شکورى، ابو الفضل، چاپ اول، قم، مؤسسه کیهان، 1409.
  2. موسوی خمینى، سیدروح الله، صحیفه امام، بی­جا، بی­چا، بی­تا.
  3. ــــــ، ولایت فقیه، چاپ دوازدهم، تهران، مؤسسۀ تنظیم و نشر آثار امام خمینىŠ، 1423.

32. نویسندگان، امام خمینی و حکومت اسلامی (مبانی کلامی)، چاپ اول، قم، مؤسسۀ تنظیم و نشر آثار امام خمینیŠ‏، 1378‏.

33. هاشمى خویى، میرزا حبیب الله / حسن زاده آملى، حسن و کمره‌اى، محمد باقر، منهاج البراعه فی شرح نهج البلاغه و تکمله منهاج البراعه، چاپ چهارم، تهران، مکتبة الإسلامیه، 1400 .