تجربة اقتصادی موفق برخی کشورها در چند دهة اخیر، که تحت تأثیر مستقیم عناصر فرهنگی به وقوع پیوسته است، به روشنی نشانگر اهمیت و جایگاه فرهنگ در پیشرفت اقتصادی میباشد. این در حالی است که آموزههای فرهنگ اسلامی سرشار از عناصری است که در صورت نهادینه شدن در جامعه، نویدبخش آیندة اقتصادی روشنی خواهد بود. تأثیر مثبت دینداری بر رشد و پیشرفت اقتصادی، به طور عمده به نقش انگیزشی آموزههای دینی و تأکید آنها بر عناصری همچون ارزش کار، ارزش علم، وجدانکاری، نظم و انضباط، پاداش الهی در برابر رفتارهای مثبت اقتصادی، و نیز نقش آنها در سالمسازی فعالیتهای اقتصادی در کنار وضع قوانین همسو بازمیگردد که زمینهساز رشد و پیشرفت است.
با این حال، برخی از مطالب تحریف شده که در طول تاریخ به نام دین عرضه گردیده است، از عوامل عقب‌ماندگی جوامع و نیز سلب اعتماد از دین و بیاعتبار نمودن آن به شمار آمده است. از سوی دیگر، اسلام تمامی امکانات و شرایط لازم برای تحقق رشد تولید و بهرهبرداری کامل از طبیعت را در نظر گرفته است. این امکانات و وسائل را میتوان به دو دسته تقسیم کرد: ابزارهای قانونی، و عناصر فکری و فرهنگی. عناصر اخلاقی در فرهنگ اسلامی نیز ـ به خلاف دیدگاه کجاندیشان و ناآگاهان ـ تأثیرات مثبت و مستقیمی در مسیر پیشرفت اقتصادی ایفا میکنند، مشروط به آنکه تحلیل و تبیین درستی از آنها صورت گیرد و از سوی عموم مردم نیز جامة عمل بپوشد. این نوشتار ضمن تشریح موارد تأثیر فرهنگ بر پیشرفت اقتصادی، به تحلیل پارهای از عناصر اخلاقی یاد شده میپردازد.
)