زمینه‌های عرفی شدن نظام اسلامی در اندیشۀ آیت‌الله جوادی آملی

نوع مقاله : علمی ترویجی

نویسنده

عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی

چکیده

نظام شکل‌گرفته از مبانی دین بر اساس اصول و ارزش‌های الهی پایه‌گذاری شده است تا انسان با قدم گذاشتن در مسیر حق به سرانجام مطلوب دست یابد. اسلام به دنبال سعادتمند شدن انسان در ابعاد مادی و معنوی است. در تقابل با مبانی دینی، نگاه عرفی‌گرایی و جدایی بین دین و سیاست طرح بحث شده است. و به‌نوعی در نظام اسلامی، خطر دین‌زدایی از جامعه و به انزوا بردن دین احساس می‌شود. بنابراین مقدمات، هدف اصلی پژوهش حاضر سیری در آثار آیت‌الله جوادی آملی به‌منظور تحلیل مبانی فکری ایشان پیرامون عوامل و زمینه‌های عرفی شدن نظام اسلامی می‌باشد. سؤال اصلی پژوهش این‌که زمینه‌ها و عوامل عرفی شدن نظام اسلامی در اندیشۀ آیت‌الله جوادی آملی کدامند؟ یافته‌ها از مبانی فکری آیت‌الله جوادی آملی گویای این حقیقت است که عوامل بینش- اعتقادی مانند حاکمیت هواهای نفسانی، نگرش تک‌بعدی و... و عوامل فرهنگی اجتماعی از قبیل جهل مردم و غفلت و سستی و دوری از معنویت و عوامل سیاسی مانند استعمار خارجی، روشنفکران غربگرا و امثال آن زمینه‌ساز عرفی شدن نظام اسلامی هستند. در این مقاله تلاش شد جهت نظم و انسجام دهی به مطالب ارائه‌شده، از الگوی سه وجهی که شامل ابعاد سیاسی، فرهنگی- اجتماعی و بینشی اعتقادی است در تحلیل عوامل عرفی شدن استفاده شود. به‌لحاظ روش‌شناسی، در این پژوهش از روش توصیفی- تحلیلی مستند بر آثار آیت‌الله جوادی آملی بهره گرفته‌شده است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Factors of Secularization in the Islamic System Based on Ayatollah Javadi Amoli's Thoughts

نویسنده [English]

  • saeed ghorbani
عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی
چکیده [English]

The system formed from religious foundations is based on divine principles and values to guide humans toward a desirable outcome by following the right path. Islam aims for human prosperity in both material and spiritual dimensions. In contrast to religious principles, secularism and the separation of religion from politics have been proposed. Thus, there is a perceived risk of de-religionization in Islamic society and isolating religion. Given these premises, the primary objective of this research is to explore Ayatollah Javadi Amoli's works to analyze his intellectual foundations regarding the factors and contexts of secularization in the Islamic system. The main question of the research is: What are the factors and contexts of secularization in the Islamic system according to Ayatollah Javadi Amoli's thoughts? The findings from Ayatollah Javadi Amoli's intellectual foundations indicate that ideological factors such as the dominance of carnal desires, one-dimensional perspectives, and socio-cultural factors like people's ignorance, negligence, and distance from spirituality, as well as political factors such as foreign imperialism and Western-oriented intellectuals, contribute to the secularization of the Islamic system. In this article, an attempt was made to organize the presented content using a three-dimensional model that includes political, socio-cultural, and ideological dimensions in analyzing secularization factors. Methodologically, this research employed a descriptive-analytical approach based on Ayatollah Javadi Amoli's works. 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Islam
  • Javadi Amoli
  • Three-Dimensional Model
  • Secularization
  • Islamic System
  1. جوادی آملی، عبدالله. (1372). تعهّد فرهنگی امام خمینی (قدس سرّه). قابل‌دسترسی در سایت اسراء.
  2. جوادی آملی، عبدالله. (1372). شریعت در آینۀ معرفت. مرکز نشر رجاء.
  3. جوادی آملی، عبدالله. (1381). معرفت دینی. قابل‌دسترسی در سایت اسراء.
  4. جوادی آملی، عبدالله. (1383). شکوفایی عقل در پرتو نهضت حسینی. قم: مرکز نشر اسراء.
  5. جوادی آملی، عبدالله (الف). (1384). انتظار بشر از دین. مترجم: مصطفی خلیلی. قم: نشر اسراء.
  6. جوادی آملی، عبدالله. (1386). شمیم ولایت. مترجم: مصطفی خلیلی، قم: نشر اسراء.
  7. جوادی آملی، عبدالله. (1386). نسبت دین و دنیا: بررسی و نقد نظریه سکولاریسم. مترجم: مصطفی خلیلی. قم: نشر اسراء.
  8. جوادی آملی، عبدالله. (1395). اقتدای امام خمینی به نهضت امام حسین(ع). تاریخ انتشار17/6/1395.
  9. جوادی آملی، عبدالله. (1396). وحی و نبوت. قم: نشر اسراء.
  10. جوادی آملی، عبدالله. (1397). ولایت‌فقیه (ولایت فقاهت و عدالت). مترجم: مصطفی خلیلی. قم: نشر اسراء.
  11. جوادی آملی، عبدالله (الف). (1398). جامعه در قرآن. مترجم: مصطفی خلیلی، قم: نشر اسراء.
  12. جوادی آملی، عبدالله (ب). (1398). مرصوص امام خمینی (ره). مترجم: مصطفی خلیلی. قم: نشر اسراء.
  13. جوادی آملی، عبدالله (الف). (1399). ادب قضا در اسلام، مترجم: مصطفی خلیلی، قم: نشر اسراء.
  14. جوادی آملی، عبدالله (ب). (1399). سلسله بحث‌های فلسفه دین: دین‌شناسی. مترجم: مصطفی خلیلی، قم: نشر اسراء.
  15. جوادی آملی، عبدالله (ب). خلیلی، مصطفی. (1384). حق و تکلیف در اسلام. قم: نشر اسراء.
  16. جوادی آملی، عبدالله. واعظی، احمد. (1395). منزلت عقل در هندسه معرفت دینی. نشر اسراء.
  17. حسینی مطلق، سید محمدرضا. (1382). نفی یا اثبات سکولاریزم. قم: انتشارات پارسایان.
  18. داورپناه، زهرا. بینای مطلق، سعید. (1392). انسان‌محوری. قلب سکولاریسم، بررسی تطبیقی آرای استاد جوادی آملی و چارلز تیلور. نظریه‌های اجتماعی متفکران مسلمان، (1)، ص67-88.
  19. ربانی گلپایگانی، علی. (1385). ریشه‌ها و نشانه‌های سکولاریسم، تهران: انتشارات کانون اندیشه جوان.
  20. ناطقی، محمد. (1395). فلسفۀ حکومت اسلامی در منظومۀ فکری آیت‌الله جوادی آملی. فصلنامه پرتو خرد، (11)، ص69-98.
  21. نکوئی سامانی، مهدی. (1389). آسیب‌شناسی دین و معرفت دینی. انتشارات بوستان کتاب.