تحلیل تاریخی اقدامات اجتماعی آستان قدس رضوی دوره پهلوی (1304ـ1357)

نوع مقاله : علمی ترویجی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری، رشته جامعه‌شناسی سیاسی، گروه جامعه‌شناسی، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران

2 دانشیار، گروه جامعه‌شناسی، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران

3 دانشیار، گروه علوم اجتماعی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه فردوسی، مشهد، ایران

چکیده

در بستر حیات اجتماعی ایران، نهادهایی هستند که اقدامات اجتماعی حائز اهمیتی داشتند. از مهم‌ترین این نهادها آستان قدس رضوی است. اگر اهداف سیاست‌گذاری اجتماعی را حفاظت از شهروندان در برابر مخاطره‌ها، کاهش نابرابری‌ها، ارتقای برابری فرصت‌ها، بهبود رفاه انسانی و ایجاد عدالت اجتماعی بدانیم، اهداف این نهاد با توجه به گستره فعالیت‌های اجتماعی‌اش در این راستا بوده است. بر این مبنا به این پرسش پاسخ می‌دهیم که در دوره پهلوی، اقدامات اجتماعی آستان با چه تحولاتی مواجه بوده و نایب‌التولیه‌ها در سیاست‌های حکومت و مصارف موقوفات چه نقشی را ایفا کرده‌اند. بدین‌منظور از رویکرد نهادگرایی تاریخی و روش توصیفی ـ تحلیلی براساس شواهد تاریخی استفاده می‌شود. نتایج حاکی از آن است که دو بُعد ساختاری و عاملیتی بر اقدامات اجتماعی این نهاد مٶثر بوده است. از یک‌سو تأثیر جهت‌بخش سیاست‌های کلان حکومتی را شاهدیم و از سوی دیگر، در هر دوره که متولی از میان چهره‌های برجسته انتخاب شده و دارای استقلال رأی بوده است، بیشتر به اجرای سیاست‌های اجتماعی در راستای اهداف وقفی این نهاد عمل کرده است. اما هرگاه شخصی وابسته برای این نهاد انتخاب شده است، با به‌کارگیری سیاست‌های غلط که بعضاً در تقابل با اهداف وقفی آستان قرار داشته است، به کارکردهای اصلی آن ضربه زده و تنش‌هایی را در جامعه ایجاد کرده است. همچنین براساس یافته‌ها، شاهد همگرایی بین میزان و مصارف موقوفات از یک‌سو و اقدامات آستان درمجموع هستیم. اما در مقایسه، تأثیر سیاست‌های دولت بر اقدامات آموزشی و درمانی بیشتر بوده است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Historical Analysis of the Social Actions of Astan Quds Razavi during the Pahlavi Period (1304-1357)

نویسندگان [English]

  • mostafa farzaneh 1
  • vahid shalchi 2
  • majid fouladiyan 3
1 PhD student, Political Sociology, Dept. of Sociology, Faculty of Social Sciences, Allameh Tabatabai University
2 Associate professor, Dept. of Sociology, Faculty of Social Sciences, Allameh Tabatabai University
3 Associate professor, Dept. of Social Sciences, Faculty of Literature & Humanities, Ferdowsi University of Mashhad
چکیده [English]

in Iran’s social life, there are institutions that have important social actions. One of the most important institutions is Astan Quds Razavi. If we consider the goals of social policy as protecting citizens from risks, reducing inequalities, promoting equality of opportunities, improving human well-being and creating social justice, The goals of this institution have been in this direction according to the scope of its social activities. Based on this, we will answer the question that during the Pahlavi period, the social actions of As
n the contemporary world, having the power of deterrence against those who seek domination is a defense strategy in order to force
and what role did the vice-presidents, government policies and endowment expenses play. For this purpose, the approach of historical institutionalism and descriptive-analytical method based on historical evidence is used. The results indicate that the two dimensions of structure and agency have been effective on the social actions of this organization. On the one hand, we have seen the directional impact of the government’s macro policies, and on the other hand, in every period when the trustee was chosen from prominent figures and had independent voting, he has mostly implemented social policies in line with the endowment goals of this institution. However, whenever an affiliated person is selected for this institution by applying wrong policies that are sometimes in conflict with Astan’s endowment goals, it has effected its main functions and created tensions in the society. Also, our findings indicate the convergence between the amount and expenses of endowments on the one hand and Astan’s actions as a whole. But in comparison, the impact of government policies on educational and therapeutic measures has been greater.
tan faced with what changes
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Astan Quds
  • Social measures
  • Pahlavi