زیارت، میانجی شهر و آرمانشهر تاملی در ظرفیت‌های پیاده‌روی اربعین برای ترسیم آرمانشهر

نوع مقاله : علمی ترویجی

نویسنده

استادیار گروه علوم اجتماعی دانشگاه علوم اسلامی رضوی، مشهد، ایران

چکیده

با فراگیرشدنِ پیاده‌رویِ زیارتی اربعین در کشور عراق، تحلیل‌های مختلف از این پدیدۀ کلان اجتماعی ارائه شده است. یکی از این منظرهای تحلیلی، توجه به نقش این پدیده به افق‌های آرمانشهری است. در این مقاله با بررسی نسبت شهر و آرمانشهر، در نزد متفکرین یونانی (افلاطون و ارسطو)، مسلمان (فارابی) و مدرن (زیمل)، توضیح داده‌ایم که در نزد نظریات اسلامی دربارۀ نسبت شهر و آرمانشهر، زیارت می‌تواند به‌عنوان میانجی میان فضای عرفی و عادیِ زندگی روزمرۀ شهری و فضای آرمانشهری تعریف شود. در دورۀ مدرن، ایدۀ ترقی که تحت تاثیر بسط علوم طبیعی به تاریخ شکل می‌گیرد، کارکردِ انتقال زندگیِ شهری انسان در جامعه به فضای آرمانشهری را برعهده گرفته بود؛ با این‌حال این ایده محصول تحول در معنای دینی ایدۀ مشیت الهی بوده که در ذیل آن، زیارت کلیسا قرار داشته است. در جمع‌بندیِ مقاله به ظرفیت‌های نگاه آرمانشهری به زیارت اربعین برای حل مسائل جوامع اسلامی اشاره شده است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Pilgrimage, the mediator of the city and Utopia A reflection on the capacities of Arbaeen walking to draw Utopia

نویسنده [English]

  • mohammad reza qaeminik
Assistant prof., Dept. of Social Sciences, Razavi Univ. of Islamic Sciences
چکیده [English]

With the spread of the Arbaeen pilgrimage in Iraq, various analyzes of this macro social phenomenon have been presented. One of these analytical perspectives is paying attention to the role of this phenomenon in utopian horizons. In this article, using the conceptual-historical analysis method, we have explained the relationship between the city and the utopia in the eyes of Greek (Plato and Aristotle), Muslim (Farabi) and modern (Simmel) thinkers with the aim of showing that in Islamic theories about the relationship City and Utopia, pligrimage can be defined as a mediator between the customary and normal space of everyday urban life and the utopian space. In the Greek world, there was an unfillable gap between the city and the utopia. In the modern world, with the removal of Christian religious elements, the utopia became a secular utopia. But in Al-Farabi's madineh fazaleh with the centralization of the innocent Imam in the administration of Medina, the distance between the city and the utopian city is closed with the pilgrimage of the Imam and it is freed from duality. In the summary and conclusion, references have been made to the capacities of this perspective in the analysis of the Arbaeen pilgrimage and solving the problems of the Islamic world in the field of urban life.

کلیدواژه‌ها [English]

  • City
  • Utopia
  • Madina Fadzaleh
  • Arbaeen pligrimage
  • modern city
  1. آرون، ریمون، مراحل اساسی سیر اندیشه در جامعه‌شناسی، ترجمه باقر پرهام، تهران، انتشارات علمی و فرهنگی، 1382 ش.
  2. ابن‌خلدون، عبدالرحمن بن محمد، مقدمه ابن‌خلدون، ترجمه محمد پروین گنابادی، تهران، انتشارات علمی و فرهنگی، 1382 ش.
  3. اشتراوس، لئو، فلسفۀ سیاسی چیست؟، ترجمه فرهنگ رجایی، تهران، انتشارات علمی و فرهنگی، 1373ش.
  4. برت، ادوین آرتور، مبادی مابعدالطبیعی علوم نوین، ترجمه عبدالکریم سروش، تهران، انتشارات علمی و فرهنگی، 1369 ش.
  5. زیمل، گئورگ، «کلانشهر و حیات ذهنی»، ترجمه یوسف اباذری، نامه علوم اجتماعی سابق (مطالعات جامعه‌شناختی)، سال دوم، شماره 3، بهار 1372 ش.
  6. شعبانی، یحیی، «هستیـنه‌ـ هنوز؛ تبیین هستی‌شناختی مفهوم امید از منظر ارنست بلوخ»، ماهنامه سوره اندیشه، شماره‌های 84 ـ 85 ، خرداد و تیر 1394 ش.
  7. صدوق، ابوجعفر محمد بن علی بن حسین بن موسی بن بابویه قمی، کمال الدین و تمام النعمه، تهران، اسلامیه، 1395 ق.
  8. صدوق، ابوجعفر محمد بن علی بن حسین بن موسی بن بابویه قمی، من لایحضره الفقیه، قم، جامعه مدرسین، 1404 ق.
  9. طالب‌زاده، حمید، گفتگویی میان هگل و فیلسوفان اسلامی؛ صیرورت، دیالکتیک و دیده‌آلیسم، تهران، هرمس، 1396 ش.
  10. فارابی، ابونصر محمد بن محمد بن طرخان، السیاسة المدنیه، ترجمه و شرح حسن ملکشاهی، تهران، سروش، 1389 ش.
  11. فارابی، ابونصر محمد بن محمد بن طرخان، کتاب تحصیل السعاده، تحقیق جعفر آل‌یاسین، بیروت، دار الاندلس، 1403 ق.
  12. فدایی مهربانی، مهدی، ایستادن در آن سوی مرگ (پاسخ‌های کربن به هایدگر از منظر فلسفه شیعی)، تهران، نی، 1391 ش.
  13. فوگلین، اریک، درآمدی بر دانش نوین سیاست، ترجمه محمد صبوری، تهران، پارسه، 1400 ش.
  14. کاپلستون، فردریک چارلز، تاریخ فلسفه (جلد یکم: یونان و روم)، ترجمه سیدجلال‌الدین مجتبوی، تهران، سروش، 1373 ش.
  15. کربن، هانری، ارض ملکوت: کالبد انسان در روز رستاخیز (از ایران مزدایی تا ایران شیعی)، ترجمه سیدضیاءالدین دهشیری، چاپ دوم، تهران، طهوری، 1374 ش.
  16. کوزر، لوئیس آلفرد، زندگی و اندیشه بزرگان جامعه‌شناسی، ترجمه محسن ثلاثی، تهران، علمی، 1373 ش.
  17. لوویت، کارل، معنا در تاریخ، ترجمه سعید حاجی‌ناصری و زانیار ابراهیمی، تهران، انتشارات علمی و فرهنگی، 1396 ش.
  18. مانهایم، کارل، ایدئولوژی و اتوپیا (مقدمه‌ای بر جامعه‌شناسی شناخت)، ترجمه فریبرز مجیدی، تهران، سمت، 1380 ش.
  19. مجلسی، محمدباقر بن محمدتقی، بحار الانوار الجامعة لدرر اخبار الائمة الاطهارŒ، تهران، اسلامیه، 1386 ش.
  20. مهاجرنیا، محسن، اندیشه سیاسی فارابی، قم، بوستان کتاب، 1380 ش.
  21. میلبنک، جان، الهیات و نظریه اجتماعی: فراسوی عقل سکولار، ترجمه شهناز مسمی‌پرست و شهرزاد قانونی، تهران، ترجمان علوم انسانی، 1396 ش.
  22. نصراوی، محمد، امید در آستانگی (واکاوی انسان‌شناختی سه زیارت سانتیاگو دِ کامپوستلا، حج و اربعین)، تهران، نگاه معاصر، 1399 ش.
  23. Voegelin, Eric, History of Political Ideas (Volume VI: Revolution and the New Science), Columbia & London, University of Missouri Press, 1998.