حقوق و وظایف اخلاق اجتماعی متقابل در صحیفۀ سجادیه

نوع مقاله : علمی ترویجی

نویسنده

دانشیار و عضو هیئت علمی مؤسسۀ آموزشی و پژوهشی امام خمینی، قم

چکیده

چکیده: افرادجامعه بسته به موقعیت ونوع نسبتی که بایکدیگردارند، ازحقوق و تکالیف متقابلی برخوردارند. مراد از «حق»، قدرت، سلطه یا نوعی امتیاز مدنی است که از طرف عرف، قانون یا نظام اخلاقی(در حقوق اخلاقی) برای اشخاص، گروهها یا سازمانهایی برذمه کسانی، مقررو منظور شده و آنها اعتبارا می توانند ادای آن را در قالب الگوهای پذیرفته شده، از افراد ذی ربط مطالبه‎ و استیفا کنند. بدیهی است که برخورداری ازهرحق، بانوعی‎تکلیف‎به صوت متقابل یا باواسطه ملازمت دارد. امام سجاد(ع)درضمن برخی دعاهای صحیفه و نیزدر رساله حقوق خود به بخش قابل توجهی ازحقوق و تکالیف متقابل اخلاقی(و تاحدی قانونی و الزامی) افراد عموما و مومنان خصوصا توجه داده است. نوشتار حاضردر صدد است تا با غور و تامل در ادعیه مختلف صحیفه سجادیه فهرستی از این حقوق و تکالیف را استخراج کرده و آنها را در حد مجال، توضیح و تفسیر نماید. سوال اصلی پژوهش حاضراین است که از دید صحیفه سجادیه، مومنان در جامعه اسلامی و در روابط و مناسبات اجتماعی خویش از چه حقوق و وظایفی به صورت متقابل برخوردارند. روش این مطالعه تحلیل محتوای کیفی فرازهای منتخب از ادعیه صحیفه سجادیه است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The rights and moral dutes in Sahifa Sajjadieh

نویسنده [English]

  • sayyed Hossein Sharafoddin
Associate professor and a faculty member at Imam Khomeini Education and Research Institute (RA
چکیده [English]

Abstract: Depending on the situation and the type of relationship they have with each other, individuals in society have reciprocal rights and duties. "Right" means power, domination or some kind of civil privilege Which is prescribed by custom, law or moral system (in moral law) for individuals, groups or organizations under the responsibility of individuals.
And they can credibly demand and enforce it from the relevant people in the form of accepted patterns. It is obvious that having any rights has some kind of reciprocal or mediated duty. Imam Sajjad (AS) in addition to some prayers in the Sahifa and also in his treatise on law has paid attention to a significant part of the rights and reciprocal moral duties (and to some extent legal and mandatory) of individuals in general and believers in particular.
The present article seeks to extract a list of these rights and duties by considering and pondering on the various prayers of Sahifa Sajjadieh and to explain and interpret them as much as possible. The main question of the present study is that from the point of view of Sahifa Sajjadieh, what are the rights and duties of believers in the Islamic society and in their social relations?
They have each other. The method of this study is to analyze the qualitative content of selected phrases from the prayers of Sahifa Sajjadieh. Keywords: right, rights, duty, ethics, custom, believers.

کلیدواژه‌ها [English]

  • rights
  • duty
  • ethics
  • custom
  • believers
  1. قرآن کریم، ترجمۀ محمد مهدی فولادوند.
  2. آقابخشی، علی، فرهنگ علوم سیاسی، تهران، مرکز اطلاعات و مدارک علمی ایران، 1376.
  3. جعفری لنگروردی، محمد جعفر، ترمینولوژی حقوق، تهران، بنیاد راستا، 1363.
  4. جوادی آملی، عبدالله، حق و تکلیف، فصلنامه حکومت اسلامی، شماره 29، پاییز1382 (ص30-72)
  5. رضایی، محمد مهدی، ترجمۀ صحیفۀ سجادیه، قم، نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه‌ها، دفتر نشر معارف، ۱۳۹۰.
  6. شرف الدین، سیدحسین، تحلیلی اجتماعی از صله رحم، قم، بوستان کتاب، 1378.
  7. شرف الدین، سیدحسین، نظری، نصرالله، مهمانی و میزبانی در سبک زندگی اسلامی، قم، مؤسسه فرهنگی و هنری دین و معنویت آل یاسین، زمستان 1395.
  8. طباطبایی، محمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ترجمۀ سید محمد باقر موسوی همدانی، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم، 1363.
  9. فاضلی، نعمت الله، همسایگی در شهر: مطالعه‌ای در زمینۀ چالش‌های فرهنگی، تهران، تیسا، 1390.
  • فلاح، محمد جواد، همسایگی به سبک آفتاب، قم، انتشارات موسسه فرهنگی هنری دین و معنویت آل یاسین، ۱۳۹۵.
  • گلی زواره، غلامرضا، همسایه سایه ماست، قم، صحیفه خرد، 1389.
  1. محدثی، جواد، اخلاق معاشرت، چاپ دوم، قم، بوستان کتاب، 1388.
  2. محمدی ری شهری، محمد، دوستی در قرآن و حدیث، ترجمۀ سید حسن اسلامی، قم، مؤسسۀ فرهنگی دارالحدیث، 1379.
  3. مصباح یزدی، محمد تقی، اخلاق در قرآن، چاپ سوم، قم، مؤسسۀ آموزشی و پژوهشی امام خمینیŠ، ۱۳۷۸.
  4. ــــــ ، حقوق و سیاست در قرآن، قم، مؤسسۀ آموزشی و پژوهشی امام خمینیŠ، 1384.
  5. ــــــ ، نظریه حقوقی اسلام، قم، مؤسسۀ آموزشی و پژوهشی امام خمینیŠ، ج1، 1386.
  6. مکارم شیرازی و دیگران، ناصر، تفسیر نمونه، چاپ چهل و دوم، قم، دارالکتاب الاسلامیه، 1381.
  7. هاشمی رفسنجانی، اکبر و همکاران، فرهنگ قرآن، جلد دهم، چاپ دوم، قم، بوستان کتاب، 1386.