اصول جامعه مدنی اسلامی از نگاه قرآن

نوع مقاله : علمی ترویجی

نویسنده

هیات علمی گروه معارف دانشگاه فرهنگیان

چکیده

قرآن، به عنوان کانون اندیشه اسلامی، از یک سو، به نفی طاغوت در جامعه پرداخته از سوی دیگر، اندیشه توحیدی را اساس دعوت انبیای الهی معرفی می‌کند.اصول بنیادین جامعه اسلامی باید برخاسته از قرآن باشد.اما آیا قرآن برای جامعه مطلوب خود چهارچوب مشخصی دارد؟.با بررسی موضوعات اساسی که قرآن درباره زندگی جمعی انسانها دارد،اصول کلی جامعه اسلامی به دست می‌آید.جامعه مطلوب قرآن، سه رکنِ اساسی دارد.رکن ولایت تکوینی الهی که بر سراسر عالم وجود گسترده است.رکن ولایت و هدایت تشریعی که از طریق هدایت انبیاء و اوصیاء خطوط کلی سلبی و ایجابی حرکت اجتماعی مردم ترسیم می‌گردد، رکن ولایت مردم بر سرنوشت خود و بیان اینکه اراده مردم در تغییر مناسبات اجتماعی، نقش اساسی دارد. قرآن برای هر یک از این ارکان، اصول خدشه ناپذیر دارد. بر اساس تعالیم قرآن، اراده مومنان با تمسک به شریعت اسلامی، جامعه مدنی اسلامی را تحت ولایت الهی محقق می‌نماید. اصول جامعه اسلامی حکایت از تطابق شریعت و طبیعت دارد. جهان شمول و مبتنی بر فطرت و حقوق اولیه بشر است. نیازمندی دائمی بشر به این اصول را باز می‌نمایاند.نگارنده با روش توصیفی_تحلیلی به تبیین این اصول پرداخته تا مخاطب خود را با شاخص‌های اساسی ایجابی و سلبی جامعه اسلامی آشنا نماید.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Principles of Islamic civil society from the perspective of the Qur'an

نویسنده [English]

  • gholamreza ebrahimi moghadam
Faculty of Education, Farhangian University
چکیده [English]

The Qur'an, as the center of Islamic thought, on the one hand, denies idolatry in society and, on the other hand, introduces monotheistic thought as the basis for the call of the divine prophets. The basic principles of Islamic society must be derived from the Qur'an. . Is the framework itself clear? By examining the basic issues that the Qur'an has about the collective life of human beings, the general principles of Islamic society are obtained. Legislative guidance, which draws the negative outlines and positive social movements of the people through the guidance of the prophets and testators, is the pillar of the people's guardianship over their destiny and the statement that the will of the people plays a key role in changing social relations. The Qur'an is an inviolable principle for each of these pillars. According to the teachings of the Qur'an, the Shari'a of the believers, by relying on the Islamic lineage, achieves Islamic civil society under divine guardianship. The principles of Islamic society indicate the compatibility of Sharia and nature. Universality and humanity are based on nature and basic rights. It reflects the constant human need for these principles. The author has explained these principles in a descriptive-analytical way so that you can acquaint your audience with the basic positive and negative characteristics of the Islamic society.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Quranic Society
  • Islamic Society
  • Divine Guardianship
  • Islamic Civilization
  • Islamic Government

مراجع

  1. انصاریان، حسین، ترجمه نهج البلاغه، چاپ اول، تهران، پیام آزادی، 1378.
  2. ابراهیم­زاده آملى، نبى­اللّه، حاکمیت دینى، چاپ اول، تهران، نمایندگى ولى فقیه در سپاه، 1377.
  3. ابن ‌سینا، حسین، الشفا، ­الالهیات، تصحیح: سعید زاید، قم، مکتبة ­آیة ­الله ­مرعشی­نجفی، 1404ق.
  4. همو ، الاشارات والتنبیهات، شرح­ خواجه ­نصیرالدین ­طوسی ­و قطب‌الدین ­رازی، چاپ­اول، قم، بلاغت، 1375.
  5. ابن‌­خلدون، عبدالرحمن، مقدمه ­ابن­خلدون، ترجمه ­محمدپروین ­گنابادی، چاپ ­دوازدهم، تهران، شرکت انتشارات علمی و فرهنگی، 1388.
  6. ابن­شعبه ­حرانى، حسن­بن­على، تحف­العقول، چاپ دوم، قم، جامعه مدرسین، 1404.
  7. جعفری، محمدتقی­، حقوق ­جهانی ­بشر از دیدگاه ­اسلام ­و غرب، تهران، دفتر خدمات­ حقوقی ­بین­المللی­ جمهوری اسلامی، 1380.
  8. همو ، فرهنگ ­پیرو فرهنگ­پیشرو، چاپ ­دوم، تهران، مؤسسه ­تدوین­ و ­نشر ­آثار علامه­جعفری، 1379.  
  9. جوادی­آملی، عبدالله، اخلاق کارگزاران، چاپ چهارم، تهران، مرکز نشر فرهنگی رجاء، 1372.
  • همو ، فلسفه ­حقوق بشر، چاپ اول، قم، مرکز نشر اسراء، 1375.
  • جوان آراسته، حسین، مبانى حکومت اسلامى، چاپ هفتم، قم، بوستان کتاب، 1386.
  1. حرعاملى، محمدبن­حسن‏، وسائل الشیعة، چاپ اول، قم، مؤسسه آل­البیت‰، 1409.
  2. خامنه­ای، سید علی، بیانات، سایت: kHAMENEI. IR
  3. خمینی، روح­الله، صحیفه­ نور، چاپ ­چهارم، تهران، مؤسسه ­تنظیم ­و نشر آثار امام ­خمینی، 1385.
  4. همو ، ولایت­فقیه، چاپ بیستم، تهران‏، مؤسسه تنظیم و نشرآثار امام خمینى، 1388.
  5. رجبی، محمود، انسان­شناسی، چاپ نهم، قم، مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی، 1385.
  6. طباطبایی، محمدحسین، روابط اجتماعی در اسلام، چاپ اول، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1382.
  7. همو ، مجموعه ­رسائل، به­کوشش­ سیدهادی­ خسروشاهی، چاپ­اول، قم، بوستان کتاب، 1387.
  8. همو ، معنویت تشیع، به­اهتمام ­محمد بدیعی، چاپ سوم، قم، انتشارات­ تشیع، 1386.
  9. همو ، المیزان‏، چاپ دوم، قم، اسماعیلیان، 1371.
  10. همو ، بررسى­هاى ­اسلامى، به­کوشش­ سیدهادی ­خسروشاهی، چاپ ­دوم، قم، بوستان کتاب، 1388.
  11. همو ، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، قم، چاپ پنجم، دفتر انتشارات اسلامى، 1374.
  12. همو ، رسالت تشیع ­در دنیاى امروز، چاپ دوم، قم، بوستان کتاب، 1387.
  13. همو ، مرزبان وحى ­و خرد، چاپ اول، قم، بوستان کتاب، 1381.
  14. طبرسى، احمدبن­على، الإحتجاج على­أهل­ اللجاج، چاپ اول، مشهد، نشر مرتضى، 1403.
  15. طوسى، محمدبن­حسن، الغیبة، مصحح على­احمد، چاپ اول، قم، دارالمعارف­الإسلامیة، 1411.
  16. عاملى (شهیدثانى)، زین­الدین­بن­على، الروضة البهیة فی ­شرح ­اللمعة­الدمشقیة، محقق/مصحح: سیدمحمد کلانتر‌، چاپ اول، قم، کتابفروشى داوری، 1410‌‌.
  17. همو ، زین­الدین­بن­على، منیة ­المرید، تحقیق رضا مختاری، چاپ دوم، قم، مکتب الاعلام الاسلامی، 1372‌.
  18. فارابی، محمدبن­محمد، الملّة، بیروت، دارالمشرق، 1986.
  19. همو ، آراء ­اهل ­المدینة ­الفاضلة ­و ­مضاداتها، شرح ­و تعلیق: علی ­بن ملحم، چاپ­اول، بیروت، مکتبة الهلال، 1995.
  20. فارابی، محمدبن­محمد، سیاست ­مدنیه، ترجمه ­وحاشیه، سیدجعفر سجادی، چاپ­دوم، تهران، وزارت فرهنگ­ و ارشاد اسلامی، 1371.
  21. مصباح­یزدی، محمد تقی، رستگاران، تدوین و نگارش محمد مهدی نادری قمی، چاپ چهارم، قم، مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی، 1391.
  22. همو ، معارف قرآن: خداشناسی، کیهان­شناسی، انسان­شناسی، قم، مؤسسه در راه حق، 1372.
  23. مطهری، مرتضی، صدرا، مجموعه ­آثار استاد شهید مطهری، چاپ سوم، تهران، 1386.
  24. همو ، مجموعه ­آثار استاد شهید مطهری، چاپ سیزدهم، تهران، صدرا، 1385.
  25. مفید، محمدبن­محمد نعمان، المقنعة، مؤسسه ­النشر الاسلامی، قم، 1410.
  26. مکی­عاملی، محمد، القواعد و الفوائد، مصحح سید عبدالهادی ­حکیم، چاپ اول، قم، مکتبة­المفید، بی­تا.
  27. مکارم شیرازى، ناصر، تفسیر نمونه‏، چاپ سى­ و دوم‏، تهران، دار الکتب­الأسلامیة، 1374.
  28. ملاصدرا شیرازی، صدرالدین ­محمد، الشواهد الربوبیة، تعلیقه ­ملاهادی ­سبزواری، تصحیح­سید جلال‌الدین آشتیانی، چاپ دوم، مشهد، افست نشر مرکز دانشگاهی، 1360.
  29. نجفی، محمدحسن، جواهر الکلام، تهران، دارالکتب الأسلامیه، 1365.
  30. نراقی، احمد، عوائد الأیام، قم، بصیرتی، 1408.
  31. نوری، میرزاحسین، مستدرک ­الوسایل، چاپ اول، قم، آل­البیت†، 1408.
  32. واعظى، احمد، جامعه دینى و جامعه مدنى، چاپ اول، قم، پژوهشکده فرهنگ و اندیشه اسلامى، 1377.
  33. هانتینگتون، ساموئل، نظریه برخورد تمدن­ها، ترجمه مجتبی امیری وحید، تهران، وزارت خارجه، چاپ هفتم، 1386.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار