2024-03-29T05:24:24Z
https://iss.razavi.ac.ir/?_action=export&rf=summon&issue=203
پژوهش های اجتماعی اسلامی
پژوهش های اجتماعی اسلامی
1029-0117
1029-0117
1399
26
122
ادعای پاسخ گو نبودن حاکمان دینی در بوته نقد
علی
عربی آیسک
جواد
ایروانی
محمد ابراهیم
روشن ضمیر
در طول تاریخ، حاکمیت انبیا، اولیاء و رهبران دینی بر جامعه، با انواع مخالفت قدرت طلبان روبرو بوده است. اما در دوره معاصر بویژه پس از پیروزی انقلاب اسلامی برخی از دگراندیشان، حکومت جمهوری را در مقابل حکومت الهی قرار داده و بر این باورند این دو، دو نظام سیاسی و دو نوع حکومت هستند که ماهیتی متفاوت دارند. اینان با نفی حاکمیت دینی، حکومت جمهوری را پذیرفتهاند؛ چون معتقدند در حکومت جمهوری، زمامدار خود را مسئول در مقابل مردم میداند و پاسـخگویی حـاکمان بـه مطالبات مردم، امری مسلم و روشن است لیکن در حکومت دینی و ولایـی، از آن رو که حاکم ولایت بر مردم دارد و قدرت خود را متصف به دین و منشأ حکومت خود را الهی میداند در برابر آنها مسؤولیتی ندارد و پاسخگو نیست، و تحت نظارت آنها هم نیست و مردم نمیتوانند قدرت او را مهار یا او را عزل کنند. این نوشتار با در نظرگرفتن برخی تجربهها و بررسی منابع کتابخانهای و با روش توصیفی – تحلیلی در پی آن است که بررسی کند آیا واقعا ذات حکومت دینی این گونه است که حاکمان خود را پاسخگوی مردم نمیداند و به همین خاطر باید عطای حاکمیت دینی را به لقای آن بخشید!
نفی حاکمیت دینی
قدسی شدن حاکمان
پاسخگو نبودن حاکمان
2021
02
19
3
22
https://iss.razavi.ac.ir/article_1288_968332036e95d735bea0d9824d9b71f7.pdf
پژوهش های اجتماعی اسلامی
پژوهش های اجتماعی اسلامی
1029-0117
1029-0117
1399
26
122
بررسی تطبیقی مصادیق جامعه جاهلی مقارن دوره پیامبر اکرم (ص) و جامعه مدرن
سمانه سادات
سدیدپور
بهناز
زندیه
هر سرشتی که در آن ایمان واقعی به خداوند نباشد، جاهلیت است. این مطالعه با روش توصیفی و تطبیقی بررسی مصادیق مشترک جاهلیت مقارن دوران نبی اکرم (ص) و جاهلیت مدرن است. بدین منظور، ابتدا جاهلیت مقارن دوره پیامبر اکرم (ص) با بهرهمندی از منابع معتبر در چهار قالب نفی همزمان توحید، معاد و قیامت؛ نفی معاد و قیامت؛ نفی نبوت و نفی صفات الهی معرفیشده و سپس با جامعه مدرن (ماتریالیسم،کاپیتالیسم؛ سکولاریسم؛ لیبرالیسم و فمینیسم) تطبیق داده شد. شناخت مصادیق مشترک جاهلیت با جاهلیت مدرن آن برای پیشگیری از ابتلا دوباره جوامع اسلامی به پیامدهای زندگی جاهلانه اهمیت دارد. فرض مطالعه این بود که جامعه مدرن آنجا که از ایمان به خداوند دور میشود در حقیقت به سرشت جاهلیت برگشته است. دستاورد اسلام با سنن غلط به مبارزه برخاست اما بار دیگر باورهای جاهلی در پوشش مدرنیته ظاهر شده است. مطالعه نشان داد هر نوع نفی دین اعم از نفی توحید، قیامت، نبوت یا نفی صفات خداوند جاهلیت است تفاوت این دو سرشت جاهلی نه در انحراف از خط ایمان واقعی که در افراط یا تفریطی است که صورت می گیرد انحراف یک بار به صورت افراط و بار دیگر به صورت تفریط ظاهر می شود.
پیامبر اکرم (ص)
جاهلیت
جوامع اسلامی
جاهلیت مدرن
2021
02
19
23
42
https://iss.razavi.ac.ir/article_1289_4c2a0d58e5f673c7e2adac63777d9096.pdf
پژوهش های اجتماعی اسلامی
پژوهش های اجتماعی اسلامی
1029-0117
1029-0117
1399
26
122
بررسی جایگاه تولیدکنندگان پوشاک در شکلدهی به فرهنگ ایرانی-اسلامی (با رویکرد الماس فرهنگی)
نگار
کاظمی اسفه
فریده
طالب پور
سپیده
یاقوتی
در دهههای پس از انقلاب اسلامی ایران، مد لباس و پوشش علیرغم پیشینه تاریخی، از یکسو با منطق اقتصادی و از سوی دیگر با ملاحظات اجتماعی و سیاسی ویژهای روبرو بوده که آنرا با چالشهای فراوانی مواجه ساخته است. براین اساس، نهادهای اجتماعی بر آن شدند تا با فعالیتهای تبلیغاتی و فرهنگی، به هویت و فرهنگ جامعه سمت و سو بخشند. هدف از تدوین پژوهش حاضر پاسخ به این پرسش اساسی است که تولیدکنندگان پوشاک بهعنوان یک نهاد اجتماعی تأثیرگذار تا چه حد در ایجاد و حفظ فرهنگ پوشش ایرانی-اسلامی در جامعه نقش دارند؟. روش این پژوهش کیفی، توصیفی- تحلیلی و متشکل از دو تکنیک اسنادی و میدانی است. نتایج حاکی از این است که با سرعت گرفتن تغییر و تحولات دنیای امروز، در کنار پیشرفت و افزایش فناوریهای مرتبط با مد و پوشاک فرصتهای زیادی برای عوامل مرتبط و اثرگذار بر پوشاک از جمله تولیدکنندگان فراهم شده است و آنها میتوانند با تغییر در شیوههای تولید و طرحها، به فرهنگ و هویت جامعه سمت و سو بخشند. دستیابی به فرآیند ارزشمحور در مداخله عوامل زمینه-ساز نتیجه نهائی پژوهش است که برمبنای آن بکارگیری تمامی پتانسیلهای موجود برای تغییر فرهنگ استفاده از پوشاک ایرانی-اسلامی ضروری است.
تولید
پوشاک
فرهنگ ایرانی-اسلامی
رویکرد الماس فرهنگی
2021
02
19
43
74
https://iss.razavi.ac.ir/article_1290_59ce1357081d4e5d950b13a0f107c48d.pdf
پژوهش های اجتماعی اسلامی
پژوهش های اجتماعی اسلامی
1029-0117
1029-0117
1399
26
122
تأملی در اصول اجتماعی انجمن های دوازده قدمی
محمدمهدی
ولی زاده
ابوالقاسم
ولی زاده
انجمنهای دوازده قدمی گمنام یک شاخه از معنویتهای درمانگرا محسوب می شوند که بر پایه اصول اخلاقی و روحانی به جذب و درمان افراد مبتلا به بیماریهای اجتماعی از جمله اعتیاد رفتاری و مصرفی میپردازند. هدف از تحقیق پیش رو، بررسی انتقادی اصول اجتماعی مهم از قوانین این انجمنهاست. پژوهش حاضر با رویکرد توصیفی – انتقادی، در گام نخست به استخراج چهار اصل اجتماعی از میان سنتها که ماهیت جمعی دارند اقدام کرده سپس کوشیده تا ضمن تبیین این اصول و دستهبندی آنها در دو گروه اجتماعپذیر و اجتماعگریز، آنها را با روش نقد نظام فکری و مبانی زیربنایی، نقد و ارزیابی کند. هم چنین آنها را با آموزههای اخلاقی و اجتماعی اسلام مقایسه و نسبتسنجی نموده تا از خلط مضامین به ظاهر پسندیده اخلاقی و روحانی انجمن با آموزههای اصیل دینی جلوگیری شود. نیز در صدد برآمده تا با نگاه آسیب-شناسانه و به کمک متون نشریافته انجمن، اهداف پلورالیسمی و ضد دینی پشت پرده انجمن را نمایان ساخته و تحلیل کند. یافته های این تحقیق حاکی است که این انجمنها با اینکه از سازمانهای اجتماعی ملّی هستند ولی اصول اجتماعی یاد شده آنها، آسیبزا بوده و مفهومی انحرافیافته از خط مبانی اجتماعی اسلام است.
انجمن های گمنام
اصول اجتماعی
سنت های دوازده گانه
گمنامی
NA
2021
02
19
75
100
https://iss.razavi.ac.ir/article_1291_cd59f3d255cc9f84ec747b1875ea2cbd.pdf
پژوهش های اجتماعی اسلامی
پژوهش های اجتماعی اسلامی
1029-0117
1029-0117
1399
26
122
تجزیه و تحلیل رفتاری وقف (روانشناسی، اقتصاد)
سید محمد موسی
مطلبی
این مقاله با هدف شناخت رفتاری وقف کنندگان در چارچوب اقتصاد متعارف، روانشناسی و اقتصاد رفتاری به منظور تسهیل مدیریت گسترش کمی و کیفی وقف است. مطالعه در این مقاله با روش توصیفی - تحلیلی انجام شده است. در این پژوهش نشان داده میشود که اولا انگیزه های رفتاری وقف ناشی از انگیزه های الهی و آخرتی است. همچنین انگیزه های رفتاری می تواند ناشی از نیازهایی مانند نیازهای فیزیولوژیک و نیازهای امنیتی، نیازهای مرتبط با تعلق، نیاز به احترام و محبت دیگران و نیاز به تحقق خویشتن است که این خود ناشی از نیاز های روانی و اجتماعی انسان است. تمامی این نیازهای می تواند موجب شود تا واقف اقدام به وقف مال خود کند. بر اساس تحلیل اقتصادی نیز رفتارهای وقف می تواند در چارچوب اقتصاد مرسوم با منفعت طلبی شخصی همراه شود. در چارچوب اقتصاد رفتاری وقف با انگیزه های منفعت طلبی و دیگر خواهی، تقابل، ترجیح باورهای اخلاقی، انصاف و ترجیح برابری توجیه پذیر می شود
وقف
انگیزه در وقف
اقتصاد وقف
2021
02
19
101
136
https://iss.razavi.ac.ir/article_1292_b600ad28e68cf28f05e426a1280eca8a.pdf
پژوهش های اجتماعی اسلامی
پژوهش های اجتماعی اسلامی
1029-0117
1029-0117
1399
26
122
زمینههای مؤثر بر نسبت اخلاق و سیاست در اندیشه سهروردی
سیدمهدی
موسوی نیا
محمدرضا
احمدی طباطبایی
جایگاه فضایل اخلاقی در حیات اجتماعی بشر از دوران گذشته و بر اساس تاریخ شکلگیری و تطور اندیشههای اجتماعی و مدنی از اعتبار فراوانی برخوردار بوده است. بهطور خاص، در مورد پیوند میان اخلاق و سیاست، اندیشمندان مختلفی در شرق و غرب عالم، سخن به میان آوردهاند که شیخ شهابالدین سهروردی، یکی از این اندیشمندان است. در مقاله حاضر، با توجه به تأثیر زمینههای اجتماعی بر اندیشهها، به این پرسش پاسخ داده است که: «با توجه به زمینههای اجتماعی مؤثر بر اندیشه سهروردی، نسبت اخلاق و سیاست، چه نقاطی را در اندیشه او آشکار میسازد؟» به این منظور با بررسی نظریات عمده مرتبط با نقش زمینههای اجتماعی در افکار، از روش تلفیقی اسکینر که ازجمله روشهای تفسیری و کیفی بوده و در آن، توجه توأمان بر متن و زمینه است، بهره گرفته شد. این زمینهها که شامل تأثیر طریق عرفانی شیخ، اندیشه ایرانشهری، فلاسفه مشایی و آموزههای اسلام بر شیخ اشراق است، در نقطه تلاقی میان اخلاق و سیاست، گزارههایی شامل حکومت حکیم متأله، تقدم اخلاق بر سیاست، نقش شهود در سیاست، نور بهعنوان اکسیر قدرت و همچنین، ایجاد تعادل میان شجاعت و محبت را به وجود آورده است.
اخلاق و سیاست
سهروردی
فلسفه سیاسی اسلام
مکتب اشراق
اندیشه ایران شهری
2021
02
19
137
162
https://iss.razavi.ac.ir/article_1294_288d91a0e4d107a2652b640a9100a40b.pdf
پژوهش های اجتماعی اسلامی
پژوهش های اجتماعی اسلامی
1029-0117
1029-0117
1399
26
122
کارکرد اجتماعی دین از منظر علامه طباطبائی (ره)
محمد
سلطانیه
علی
زرقانی
یکی از مهمترین بحث های پیرامون جامعه شناسی در دهه های اخیر بحث در مورد جامعه شناسی دین و نقش دین در جامعه است که مورد تضارب آرای متفکران اسلامی و جامعه شناسان غیر اسلامی قرار گرفته است وتبدیل به یک چالش در میان جامعه شناسان شده که باید از نظر آنان مورد بررسی قرار گیرد. یکی از متفکران اسلامی در این زمینه علامه سیدمحمدحسین طباطبایی است که هدف از نوشتن این مقاله بررسی نظرات ایشان در این زمینه است. روش تحقیق در این نوشتار روش کتابخانهای بر مبنای نظرات علامه طباطبایی است. نتایج حاصله این را نشان میدهد که علامه، دین را بهعنوان یک پدیده ایندنیایی نگاه نمیکنند و برای آن برخلاف برخی از متفکران غربی، منشاء مادی و دنیایی قائل نیستند، بلکه منشا دین را الهی میدانند. ایشان معتقدند که دین دارای کارکردهای مثبتی است و کارکردهای دین را از حیث اجتماعی، قوامبخشیِ انسجام جامعه، روحیۀ حقطلبی و مبارزه با ظلم در جامعه، برقراری عدالت اجتماعی در جامعه، ظرفیت تمدنسازی، روحیۀ امید و استمراربخشی جامعه با توجه به پیوند دین وجامعه میدانند.
علامه طباطبائی
کارکردهای اجتماعی
جامعه
دین
2021
02
19
163
181
https://iss.razavi.ac.ir/article_1293_83cdcb6aa5ecf8cde6396e30186f3821.pdf