دانشگاه علوم اسلامی رضویپژوهش های اجتماعی اسلامی1029-01172411620180522جلوههای اخلاق اجتماعی در ارتباط با همسایگان از منظر صحیفۀ سجادیه31498FAعلیخیاطاستادیار دانشگاه علوم اسلامی رضویسیدمصطفیرمضان زاده خیرآبادیدانشجوی کارشناسی ارشددانشگاه علوم اسلامی رضویJournal Article20191012<em>جلوههای اخلاق اجتماعی در تعامل با همسایگان، با ایجاد روابط صمیمانه، از یک سو موجب آسانی و وسعت ارتباطات اجتماعی میگردد و از سویی دیگر، ناهنجاریهای اخلاقی و اجتماعی را کاهش میدهد. نرمخویی و یاری به ضعیفان، رفع نیازها، دعا کردن، هدایت آنان به راه درست، مشورت و خیرخواهی، راز پوشی، گمان نیکو بردن، حسد نداشتن و... از جمله مصادیق مهم اخلاق اجتماعی در روابط همسایگی است که در ادعیۀ صحیفۀ سجادیه بدان اهتمام شده است. نوشتۀ حاضر، بر آن است که با بررسی کتابخانهای متون اسلامی، مصادیق و جلوههای اخلاق اجتماعی را در تعامل با همسایگان و دوستان، در ادعیۀ صحیفۀ سجادیه تبیین نماید. ذکر این نکته لازم است که رعایت جلوهها و مصادیق اخلاقی در روابط همسایگی، میتواند تحقّقبخش سبک زندگی اسلامی باشد. </em>دانشگاه علوم اسلامی رضویپژوهش های اجتماعی اسلامی1029-01172411620180522چارچوب عمومی مدیریت بدهی شخصی در اسلام، مبتنی بر تحلیل محتوای روایات154299FAوحیدمقدماستادیار دانشکدۀ اهل البیت دانشگاه اصفهانمحمدعترت دوستاستادیار دانشکدۀ اهل البیت دانشگاه اصفهانعلیخلیلیاستادیار دانشکدۀ اهل البیت دانشگاه اصفهانJournal Article20191012<em>قرض و بدهی شخصی، بخش ناگزیر یک نظام مالی است. اسلام به عنوان یک دین جامع، دارای آیات، روایات و مباحث فقهی گستردهای در زمینۀ معاملات و مسائل مالی است، لذا در زمینۀ مدیریت قرض و بدهی، باید دارای یک نظام منسجم باشد که در قالب آن، نیازهای بدهکار و طلبکار به خوبی پاسخ داده شده و حقوق آنها نیز کاملاً استیفا شود. گیرندۀ وام، نیازمند صدقه نیست و تنها تا زمان کسب درآمد در آینده، به دنبال پوشش دادن کسری درآمد خود است. دهندۀ وام نیز، به دنبال انفاق بخشی از ثروت خود، در قالب دادن قرضالحسنه به نیازمندان است. مقاله، حاضر با تحلیل محتوای مضمونی 197 روایت مرتبط با مدیریت بدهی از کتاب جامع احادیث شیعه، به این نتیجه میرسد که اسلام، چارچوب لازم برای مدیریت مطلوب بازار قرض و بدهی را با جزئیات زیاد پیشبینی کرده است و کلید آن را، تسویۀ به موقع و کامل بدهی میداند. </em>دانشگاه علوم اسلامی رضویپژوهش های اجتماعی اسلامی1029-01172411620180522شناخت و واکاوی مفهوم اصول و مبانی سبک زندگی اسلامی4366100FAعلیجلائیان اکبرنیاعضو هیئت علمی دانشگاه علوم اسلامی رضویJournal Article20191013<em>نوشتۀ حاضر، در پی واکاوی مفهوم اصول و مبانی سبک زندگی در فرهنگ اسلامی است و با روش توصیفی</em><em> -</em><em> تحلیلی و پیگیری واژهشناسانه، به شناخت مفهوم اصول، مبانی و سبک زندگی میپردازد. چه، بسیاری از ناتوانیها در ارائه سبک زندگی را، در ناتوانی شناخت اصول و مبانی آن و مفهوم آنها میداند. </em>
<em>اصول، ریشه و اساس هر چیز است و مبانی از آن انتزاع و بر آن استوار میگردد. در علوم رفتاری و اجتماعی، اصول در حوزۀ اعتقادات میگنجد که بر اساس این اصول و با توجه به اهداف، مبانی استخراج میگردد. سبک زندگی نیز، شیوۀ زیستن و رفتار فراگیر اجتماعی و بخش حقیقی و اصلی یک تمدّن است. سبک زندگی، جریانی را به راه میاندازد که افراد با هر عقیده و ایدهای، به صورت خواسته یا ناخواسته، در آن قرار میگیرند و پیش میروند. سبک زندگی اسلامی، همان برنامۀ عملی اسلام است که آموزههای اسلامی جهت زندگی بشر، در تمام ابعاد، تبیین نمودهاند. از آنجا که سبک زندگی، نوعِ جهانبینی و فرهنگ جوامع را نشان میدهد و مهمترین عامل حفظ و ترویج فرهنگ و استمرار سنتها است و میتواند نشان از باور افراد در مسائل مختلف اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی باشد، سخن از ابعاد مختلف آن ضروری است. </em>دانشگاه علوم اسلامی رضویپژوهش های اجتماعی اسلامی1029-01172411620180522نقش نگرش مذهبی در اثربخشی شادکامی به روش فوردایس در زندگی بانوان کارکنان منطقۀ ویژۀ اقتصادی پارس6790101FAفرزانهدهقانیدانشجوی دکتری فلسفۀ تعلیم و تربیت دانشگاه آزاد اسلامی، واحد اراکمحمدسیفیاستادیار دانشگاه اراکفائزهناطقیاستادیار دانشگاه اراکعلیرضافقیهیاستادیار دانشگاه اراکJournal Article20191013<em>هدف پژوهش، بررسی اثربخشی آموزش شادکامی به روش فوردایس، بر ارتقاء شادکامی بانوان کارکنان منطقۀ ویژۀ اقتصادی پارس، با توجه به نگرش مذهبی آنان است. روش تحقیق به صورت نیمه تجربی پیشرفته، آزمایش دو گروهی با استفاده از پیش آزمون و پس آزمون میباشد. جامعه آماری این تحقیق، بانوان خانهدار کارکنان منطقۀ ویژۀ اقتصادی پارس هستند که از آن بین، بلوک ویژۀ کارکنان بندر پتروشیمی که تعداد آنها 180 نفر است، از طریق فرمول کوکران به روش نمونهگیری سادۀ تصادفی انتخاب شدهاند. ابزار اندازهگیری پژوهش، پرسشنامههای شادکامی و نگرشسنجی مذهبی میباشد. روائی محتوائی پرسشنامه شادکامی، توسط 8 متخصص روانشناسی به تأیید رسید و برای سنجش پایائی پرسشنامه، از ضریب آلفای کرونباخ استفاده شد که این میزان برابر 0/93 میباشد. در پرسشنامۀ نگرشسنجی مذهبی نیز، روائی محتوای آن توسط متخصصین امر تأیید شد و برای سنجش پایائی پرسشنامه، از ضریب آلفای کرونباخ استفاده شد که این میزان برابر 936/0 میباشد. نتیجه این که، بین گروه نگرش مذهبی قوی و ضعیف، تفاوت معناداری وجود دارد و آموزش شادکامی در افراد با نگرش مذهبی قوی، دارای تأثیر بیشتری با مؤلّفههای رضایت زندگی، سرذوق بودن، آمادگی روانی و امیدواری نسبت به افراد با نگرش مذهبی ضعیف دارند. </em>دانشگاه علوم اسلامی رضویپژوهش های اجتماعی اسلامی1029-01172411620180522بررسی راهکارهای نهادینهسازی امر به معروف و نهی از منکر در فرهنگ عمومی جامعه91122102FAسیدعلیهاشمی خانعباسیاستادیار دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساریJournal Article20191014<em>نهادینهسازی امر به معروف و نهی از منکر و تبدیل آن به یک فرهنگ غالب و مستمر در جامعه، معلول علل و عوامل متعدّد و دارای راههای مخصوص بهخود است که در این مقاله، نقش محوری دارد. بر اساس آموزههای دینی، امر به معروف و نهی از منکر، یک فرهنگ آموختنی و موضوع تعلیمات منابع اصیل اسلامی، از عقل و نقل است. مطابق این دو منبع، برنامهریزی جامع و متناسب با زمان و سطوح فراگیران، انتخاب افراد جامع الشرایط به عنوان دست اندرکاران امر تبلیغ و آموزشهای دینی، توجه به حالات و ویژگیهای فردی و اجتماعی و ذوق فراگیران معارف الهی، از جمله مؤلّفههای عاملِ آموزش صحیح این دو اصل اسلام است. تبلیغات، یکی دیگر از این عوامل است و دارای راهها و روشهای متعدد است و شناخت آن و اجرایی کردنش برای نهادینهسازی امر به معروف و نهی از منکر ضرورت دارد؛ مثل فضاسازی معنوی و تقویت مراکز فرهنگی و دینی، ایجاد زمینۀ جذب حداکثری با روش معرفی شخصیتهای علمی و دینی، تشکیل کانونهای دینی و مذهبی و جلسات دینی، از جمله نمونههای این عامل است. </em>
<em>توجه به بُعد روحی و عنصر روانی مخاطبین، از دیگر عوامل تحقّق و نهادینهسازی ارزشهای دینی است، چراکه با بحران روانی، هیچ حرکت مثبتی آغاز نشده و به سرانجام نمیرسد و فرهنگسازی، مقدم بر کار فرهنگی و ارزشمحوری است. عدم شغل، نبود امنیت شغلی، عدم تناسب شغل با تخصص و مسئولیت کاری، بیتوجهی به عدالت اجتماعی، تأمین هزینه زندگی و تحصیل، عدم شفافیت و صداقت، از جمله مهمترین بحرانهای روحی و روانی استکه نظام اجتماعی انسان را در جامعه، مختل میکند و گرایش او را در جهت اندیشیدن و پذیرش معارف و فرهنگپذیری تضعیف مینماید. همچنین، توجه جدّی به عامل سیاسی و اقتصادی، کنترل و نظارت که بدون آن، هیچ ارزش و هنجاری در جامعه استمرار نیافته و ناهنجاری برچیده نمیشود و نیز، عامل بازدارنده و آسیبشناسی معقول و منطقی پیرامون هر عاملی که موجب از بین رفتن و یا کمرنگ شدن انگیزۀ انسان در گرایش به ارزشهای الهی میگردد، در این تحقیق مورد بررسی قرار گرفته است. </em>دانشگاه علوم اسلامی رضویپژوهش های اجتماعی اسلامی1029-01172411620180522واکاوی نقش پیامبر در تکوین نظام اجتماعی جوامع اسلامی123146103FAسیدزکریامحمودی رجادانشجوی دکتری علوم سیاسی دانشگاه علامه طباطباییایوبدامیاردانشجوی کارشناسی ارشد علوم سیاسیسالاردامیارفارغ التحصیل کارشناسی ارشد حقوق خصوصی.Journal Article20191014<em>دین اسلام بهعنوان آخرین و کاملترین دین وحیانی، برای سامان گرفتن زندگی بشریت در حوزۀ فردی و جمعی مطرح شده است. مؤلّفههای زیستبوم اجتماعی افراد، بهعنوان روی دیگر سکه در جهانبینی اسلامی، آیات و روایات فراوان را به خود اختصاص داده است. اصول و ارکان این آموزهها در قالب دستورها و ضوابط فقهی، در احکام ضروری (واجب)، مطلوب (مستحب)، حرام (نهی مؤکّد) و ناپسند (مکروه) مطرح گردیده تا فرد مسلمان، انگیزۀ لازم را برای رعایت آنها داشته باشد. </em>
<em>در این میان، برای نهادینه شدن این مؤلّفههای قرآنی و الهی در زندگی اجتماعی و فردی جوامع مسلمان، رسالت شخصی پیامبر اکرم</em><em>، جایگاه کلیدی دارد. فردی که در قرآن کریم برای دخالت در زندگی مردم، اولی و دارای ولایت معرفیشده است </em><em>﴿</em><strong><em>النَّبِیُّ أَوْلى بِالْمُؤْمِنینَ مِنْ أَنْفُسِهِمْ</em></strong><em>﴾</em><em>. اغلب اندیشمندان، قرآنپژوهان و مفسران در پیرو همین آیه، بر مبنای توجه به اتمام و اکمال دین اسلام، شأن، شخصیت و جایگاه بنیادین پیامبر اکرم</em><em> را مختص به مسائل دینی</em><em> -</em><em> فردی صرف ندانسته، بلکه برای سامان گرفتن سرشت اجتماعی بشر، سعادت دنیوی و اخروی جوامع اسلامی، دستیابی به حکومت و سایر ابعاد پیشرفت و تکوین نظام اجتماعی در جوامع اسلامی، بر نقش کلیدی ایشان تأکید دارند. پژوهش حاضر میکوشد به روش توصیفی تحلیلی و بر مبنای مطالعات کتابخانهای و اسنادی، به سؤال اصلی زیر پاسخ دهد که پیامبر</em><em> </em><em>اکرم</em><em>، از چه طریقی به تکوین نظام اجتماعی در جوامع اسلامی پرداخته است؟ </em>
<em>یافتههای پژوهش، در چارچوب و رهیافت تئوریک ساختار</em><em> -</em><em> کارگزار کالینهای، حاکی از آن است که تشکیل حکومت بهعنوان لازمۀ نظم اجتماعی و از ضروریات زندگی بشری، در همۀ مکاتب و ادیان آسمانی، مورد توجه واقع شده است. در دین اسلام، این امر بیشتر از پیش مورد نظر است که پیامبر اکرم</em><em> در ایجاد، تکوین و تداوم نظام اجتماعی در جوامع اسلامی، نقش مهم و بنیادینی دارد. ازاینرو، ساختار (دین اسلام، آیات و روایات قرآنی) و کارگزار (اقدامات عملی پیامبر اکرم</em><em>)، بهعنوان دوروی یک سکه و مکمّل هم در این امر، نقشی کلیدی دارند، هرچند که در آخر، این نقش مهم و کلیدی کارگزار است که آموزههای نظری ساختار را، نهادینه و عملی میکند.</em>دانشگاه علوم اسلامی رضویپژوهش های اجتماعی اسلامی1029-01172411620180522روششناسی تفکر اجتماعی آیت اللّه خامنهای با تأکید بر روش تفسیر اجتماعی قرآن147173109FAیحییبوذری نژاددانشیار گروه علوم اجتماعی اسلامی دانشگاه تهرانمریمتوانای نامیکارشناس ارشد رشتۀ دانش اجتماعی مسلمین دانشگاه تهرانJournal Article20191014<em>پویائی متفکّران مسلمان در احیای اندیشۀ اسلامی، زمینههای رشد اجتماعی و فرهنگی جوامع اسلامی را رقم زده است. متفکّران مسلمان در پیشبرد این هدف، از مبانی فکری و فلسفی متفاوت و در نتیجه، معرفتشناسی و روششناسیهای گوناگونی بهره بردهاند. عدهای با تأثیر از تجربهگرایی و با انکار خاصبودن پدیدههای اجتماعی نسبت به پدیدههای طبیعی، به تعمیم و بهرهبرداری از روشها و مدلهای تحقیقاتی علم طبیعی در عرصۀ علوم انسانی و اجتماعی پرداختهاند و گروهی دیگر، با تأثیر از فلسفۀ هرمنوتیک غرب بر آن شدند که علوم اجتماعی، دارای موضوعاتی برای بررسی است که با موضوعات مورد بررسی علوم طبیعی متفاوت بوده و باید روشهای خاص خود را برای بررسی این موضوعات به وجود آورد. در برابر این دو موضع، گروهی دیگر از متفکّران مسلمان با بهرهگیری از معارف اسلامی، بهعنوان پایه و اساس معرفتشناسی خود، در این راه قدم برداشتند. همانگونه که اندیشۀ اجتماعی آیت اللّه خامنهای با محوریت شناخت و درکی عمیقتر از معارف اسلامی مورد توجه است، روششناسی ایشان در علوم اجتماعی نیز ذیل روش تفسیر قرآن و توجه به تاریخ، قابل توضیح است. ایشان در بهدست آوردن سنن الهی، از جمله قوانین و سنتهای اجتماعی قرآن، از روش تطبیقپذیری استفاده میکنند. این مقاله درصدد است تا با بهرهگیری از روش اسنادی و بررسی مبانی هستیشناختی، معرفتشناختی و انسانشناختی در اندیشۀ آیت اللّه خامنهای، روششناسی ایشان در علوم اجتماعی را تبیین کند. </em>دانشگاه علوم اسلامی رضویپژوهش های اجتماعی اسلامی1029-01172411620180522فهرست12112FAJournal Article20191014فهرست مقالات مجله پژوهش های اجتماعی اسلامی شماره 116