2024-03-29T17:05:03Z
https://iss.razavi.ac.ir/?_action=export&rf=summon&issue=153
پژوهش های اجتماعی اسلامی
پژوهش های اجتماعی اسلامی
1029-0117
1029-0117
1392
19
98
روش شناخت سبک زندگی اسلامی
سید مجید
ظهیری
این مقاله سرشتِ سبک زندگی اسلامی را نمیشناساند، بلکه روش ماهیتشناسی در این حوزه و عرصههای مشابه را تبیین میکند. ماهیت شناسی مفاهیمی ترکیبی، همچون سبک زندگی اسلامی، کاری است پیچیده، که در عهدة شرح اللفظ نیست. در این مقاله پس از تفکیک منطقی علل از دلایل عدم موفقیت در توسعة الگوسازی در سبک زندگی اسلامی با بررسی سه موضوع مدل سازی سکولار، نقش پیش دانستهها و منظومة فکری اندیشمندان مسلمان و وحدت گرایی یا کثرت گرایی توصیفی و هنجاری در سبک زندگی اسلامی به مسائلی اساسی رهنمون میشود که به طور طبیعی پیش از پاسخگویی به آنها هر نظریهپردازی دربارة سبک زندگی اسلامی پیش فرضهای بینام و نشان دارد؛ چرا که در هر نظریهپردازی مبانی و مبادی تصوری و تصدیقی اجتناب ناپذیر است، لکن گاهی این مبادی و مبانی آگاهانه انتخاب میشوند و گاه ناآگاهانه بر نظریات تحمیل میشوند. این مقاله بر آن است که اگر بتوان از حیث متواطی یا مشکک بودن مفهوم ترکیبی سبک زندگی اسلامی؛ همچنین از حیث وحدت یا کثرت عرضی و طولی و نیز از حیث صدق و کذب پذیری آن، به نتیجهای رسید، میتوان پی به ماهیت سبک زندگی اسلامی برد. بدیهی است ماهیت منتج، متناسب با پاسخهایی است که به سؤالات پیشگفته داده میشود و مدل سازیهای بعدی نیز متناسب با ماهیت شناسی مورد باور است.
سبک زندگی اسلامی
مدل سازی
معرفت
مهارت
تشکیک
وحدت-گرایی
کثرتگرایی
2013
11
22
3
14
https://iss.razavi.ac.ir/article_807_9a43a92192d32d72ea810aa1200c5f1e.pdf
پژوهش های اجتماعی اسلامی
پژوهش های اجتماعی اسلامی
1029-0117
1029-0117
1392
19
98
تدوین برنامة سبک زندگی اسلامی و بایدها و نبایدهای سازمان روحانیت
محمدحسین
پژوهنده
مسألة اصلی تحقیق این نوشتار، چند و چون تبلیغ سبک زندگی اسلامی برای نسل حاضر و تدوین آن برای نسلهای آینده است که از سه جهت مورد بررسی خواهد بود.
نخست، از منظر رسالتی که سازمان روحانیت اسلام با نسبت وارثان پیامبر9 در امر دین به عهده گرفته است، ایفای نقش آن چه سازوکاری باید داشته باشد. به خصوص این که رسالت الهی تبلیغ دین، که همواره بر دوش همة عالمان دینی در هر برهه و عصری بوده، امروزه در رقابت شدید بینالادیانی بر شدت حساسیت آن افزوده شده است.
دوم، با توجه به این واقعیت، روحانیت تنها مرجعی است که نزد خدا و مردم به عنوان متولیان اصلی و مستقیم مذهب و واسطة میان خلق و پیشوایان دینی قرار دارند. از این روی فرد روحانی باید نمایانگر الگوی سبک زندگی دینی باشد. عطف نظر به این واقعیت، چه سازوکار و چند و چونی باید به کار گرفته شود؟
سوم، با عنایت به تعدد سبک زندگی رهبران دینی، کدام یک میتواند تصویر کاملی از سبک زندگی اسلامی برای نسل حاضر ارائه دهد: سبک پیامبر اکرم9، صحابة کبار و امیرالمؤمنین علی7 با آن تنگنای اقتصادی؛ و یا سبک زندگی امامان معصوم: در عصر اموی و عباسی؛ یا این که نقطهی وفاقی در میانهی این دو دیدگاه وجود دارد.
در این نوشتار آن چه از آن بحث خواهد شد بنابر اجمال و در مایة توصیفی، و شیوة کتابخانهای/آرشیوی/اسناد مجازی خواهد بود که در برد نیمه بنیادی/ کاربردی ارائه میشود.
حوزههای علمیه
روحانیت
تدوین آثار
تبلیغ دین
سبک زندگی
2013
11
22
15
38
https://iss.razavi.ac.ir/article_808_29d652228db9e9aa887caf360ee200d6.pdf
پژوهش های اجتماعی اسلامی
پژوهش های اجتماعی اسلامی
1029-0117
1029-0117
1392
19
98
فلسفة سیاسی اسلام و الزامهای سبک زندگی تمدنآفرین
جواد
نوایی
سید حسین
سید موسوی
فلسفة سیاسی اسلام، در راستای اهداف و تئوریهای بلند خویش و در راستای تدوین سبک زندگی اسلامی تمدن آفرین، به مقولة الزام، توجهی بایسته دارد. زیرا تحقق غایات و اهداف خود را وابسته به الزاماتی نظیر برنامهریزی، و اطاعت از ناحیة مردم و حکمرانان میداند. مقولهای که در ساختمان تفکر اسلامی، به آن اهتمام جدی ورزیده شده است.
در این نوشتار، ابتدا به ماهیت فلسفة سیاسی به عنوان عامل فهم چگونگی ادارة جامعه، ساخت قدرت، و نحوة حکمرانی و دخالت آن در زندگی مسلمین پرداخته شده است. فلسفة سیاسی با اخلاق، نسبتی روشن و عقلانی دارد. الزام سیاسی، در واقع تعهد اخلاقی شهروندان، به انجام دستورات و سبک زندگی اسلامی است. دستوراتی که بالمآل منجر به ساخت تمدنی عظیم و شکوهآفرین گردد.
سبک زندگی اسلامی، نمود ارزشها و سنتهای مشترک دینی در حوزة عمل اجتماعی است. سبکی از رفتار اجتماعی که در مقام تحقق و عینیت، تمدنی اسلامی را پدید آورد. این مقوله، با توجه به جامعیتی که اسلام دارد امری کاملاً، میسور و بایسته است. امری که در روزگاران اولیه سروری و سیادت و پیشقراولی تمدنی را به مسلمین داده است. در این نوشتار، به الزامات تمدنی تدوین برنامة سبک زندگی اسلامی از منظر اجتماعی و سیاسی پرداخته شده است.
فلسفة سیاسی
اسلام
الزام
سبک زندگی
تمدن
پاسخ به عزت و شوکت
2013
11
22
39
62
https://iss.razavi.ac.ir/article_809_3caff6111c62b057f15b88110b14c045.pdf
پژوهش های اجتماعی اسلامی
پژوهش های اجتماعی اسلامی
1029-0117
1029-0117
1392
19
98
اصل مساوات و اصول الگوی اسلامی نظام توزیع
سیداحمد
عاملی
در این مقاله در لایة اول بحث، به دنبال ارائة چگونگی جاری بودن مفهوم مساوات در مراحل مختلف توزیع درآمد، ثروت وفرصتهای اقتصادی میباشیم. و در لایة بعدی تبیین این مفهوم در قالب سبک زندگی اسلامی است که میتواند فاصلة بین هنجارهای جاری جامعه را با دریافتهای اصیل دینی در سبک زندگی ایرانی مشخص کند و از سویی اصول طراحی الگوی اسلامی نظام توزیع را در لایة حاکمیتی و ترویج ضرورتهای فردی و خانوادگی این الگو پایهریزی کند. بر این اساس ابتدا مفهوم مساوات را تبیین کرده و در ادامه نظام توزیع را در سه عنوان کلی که شامل پنج مرحله میباشد بررسی کرده و در هر مرحله نحوة جاری بودن یا نبودن اصل مساوات بررسی میشود. سه عنوان کلی شامل نظام توزیع قبل از تولید، نظام توزیع در تولید (در ارزش افزوده)، و در آخر نظام توزیع بعد از تولید میباشد که عنوان اول در دو مرحله بررسی میشود؛ نحوة توزیع ثروت اولیه در دسترس افراد جامعه و نحوة توزیع فرصتها و منابع جامعه در بین افراد جامعه و عنوان سوم شامل زیر بخشهای اقتصادی جامعه و دهکهای هزینهای جامعه یا به بیان دیگر طبقات مختلف جامعه میباشد. در بررسی تمامی مراحل ذکر شده جز در موارد معدودی اصل مساوات در پرداختهای انتقالی مطرح نمیباشد، که از بارزترین مصادیق آن دریافت سهمی با عنوان حقوق شهروندی است که فارغ از هر قیدی در پرداخت میباشد. در انتهای این تحقیق اصول طراحی الگوی اسلامی نظام توزیع ارائه میشود.
اصل مساوات
الگوی اسلامی نظام توزیع
توزیع ثروت
توزیع فرصت
توزیع درآمد
مالیاتهای اسلامی
2013
11
22
63
90
https://iss.razavi.ac.ir/article_816_c8750de143ccc22246bce1ecf366d6a4.pdf
پژوهش های اجتماعی اسلامی
پژوهش های اجتماعی اسلامی
1029-0117
1029-0117
1392
19
98
عوامل مؤثر بر شادی از نگره قرآن و روانشناسی
اعظم
مرادی
هدف این تحقیق بررسی دیدگاه قرآن در مورد شادی ممدوح و عوامل مؤثر بر آن و تطبیق آن با رویکردها و یافتههای روانشناسی میباشد، تا از این طریق علاوه بر فراهم شدن راهنمایی عملی در این زمینه، موضع قرآن در مورد شادی و بایدها و نبایدهای آن و وجوه اشتراک و افتراق آن با رویکردها و یافتههای روانشناسی نیز، بیش از پیش، روشن گردد.
روش مورد استفاده در این تحقیق تحلیل محتواست و آیات حاوی اصطلاحات فرح و سرور و مشتقات آنها؛ همچنین معنی واژههای فرح و سرور و مشتقات آنها از تفسیرهای مختلف و سایر منابع حاوی معنی این واژهها استخراج شده است.
یافتهها نشان دادکه از دیدگاه قرآن عوامل ایجاد کنندة شادی ممدوح عبارتند از:
1. فضل و رحمت الهی (که از جمله مصادیق آن قرآن کریم، بخشایش گناهان، قرب الهی، امید به اجابت دعا، باور به گشودگی روزی، اطمینان به بهرهمندی از نعمتهای مختلف در بهشت و از جمله در جوار پروردگار بودن است)؛
2. یاری خدا و تحقق وعدة الهی؛
3. دریافت وحی و آیات کتاب آسمانی؛
4. مواهب طبیعی.
اگرچه بسیاری از عوامل ایجاد کنندة شادی از نظر روانشناسی با عوامل مطرح شده در قرآن کم و بیش مشابه است، اما به جای بعضی از روشهایی که تأثیر کم، کوتاه مدت یا نامطلوبی بر شادی دارند، در قرآن آن دسته از عوامل ایجاد شادی که در راستای تکامل انسان و زمینهساز قرب الهی و ضامن سعادت جاودانه است نیز مطرح میشود. ارتباط بین عوامل ایجاد کنندة شادی ممدوح در قرآن و شادی انسان در تحقیقات متعدد تأیید شده است.
از نتایج این تحقیق چنین استنباط میشود که قرآن نه تنها شادی صحیح را نهی نکرده، بلکه عوامل مختلف ایجاد آن را نیز مطرح نموده است و در عین حال انواع شادیهای مذموم و عوامل ایجاد آن را نیز مطرح کرده است و به دلیل لحاظ کردن ویژگیهای فطری انسان و مد نظر قرار دادن صلاح دنیا و آخرت او، دیدگاه کاملتر، جامعتر و مناسبتری در مورد عوامل و راهکارهای ایجاد شادی در انسان دارد.
شادی
قرآن
روانشناسی
2013
11
22
91
124
https://iss.razavi.ac.ir/article_811_1d01071215ca38e220dc93d87a17387d.pdf
پژوهش های اجتماعی اسلامی
پژوهش های اجتماعی اسلامی
1029-0117
1029-0117
1392
19
98
ظلم و ظلمپذیری و پیامدهای آن در سبک زندگی
روح الله
محمدی
سهراب
مروتی
براساس آموزههای دینی آن چه که میتواند جامعة بشری را از ظلمات دوری از اخلاقیات و آلوده شدن به لجنزار فساد، ظلمات کج فهمیها و بدعتها، بیعدالتی و نارضایتی، ذلت و خواری، ناامنی و محو شدن ارزشهای انسانی و تسلط نااهلان و ظالمان، نجات دهد؛ شناخت علل، مبانی و پیامدهای ظلم و ظلمپذیری و به تبع آن تلاش در رفع موانع فردی و اجتماعی در فرد و جامعه است. این پژوهش با استناد به بافت و سیاق آیات قرآن و روایات معصومین: و دلالتهای منطوق مستقیم و غیرمستقیم این متون به تبیین واژة ظلم و بررسی علل و عوامل ظلم و ظلمپذیری و چگونگی فراگیری آن که موجبات چنین پدیدة شومی در جامعه میشود پرداخته، و سپس پیامدهای ظلمپذیری در بین دینداران را بازگو مینماید و در پایان به اختصار به راهکارهای مبارزه با ظلم و ظلمپذیری اشاره میکند.
ظلم
ظلمپذیری
مظلوم
ظالم
2013
11
22
125
162
https://iss.razavi.ac.ir/article_812_7f003c276b919c660232b0a604a1a69a.pdf
پژوهش های اجتماعی اسلامی
پژوهش های اجتماعی اسلامی
1029-0117
1029-0117
1392
19
98
آرزوهای بازدارنده از نظر قرآن و عرفانهای نوظهور
حسین
مظفری
راضیه
مظفری
سجاد
سلامت
هدف در این پژوهش، ارائة تعریف و مصادیقی از آرزوهای بازدارنده در تعالیم اسلامی و بررسی عوامل مؤثر بر جذب جوانان به آرزوهای کاذب و بازدارنده است. روش مورد استفاده در این تحقیق، روش توصیفی از نوع تحلیل اسنادی است. یافتههای به دست آمده از این تحقیق گویای آن است که قرآن کریم نسبت به مقولة آرزو دارای نگاهی ویژه بوده و با دستهبندی محتوایی آرزوهای انسانی به دو گروه سازنده و بازدارنده، آنها را در قالب مثالهایی تبیین کرده است. به عنوان مثال آرزوهایی نظیر ثروت فراوان، عمر طولانی از جمله آرزوهای بازدارندة مورد تأکید در قرآن بوده، که متأسفانه امروزه به صورت سازمان یافته، در عرصة جهانی در حال تبلیغ هستند. آموزههای قرآنی علاوه بر این که مؤید آرزوهای سازنده برای انسان هستند؛ ضمن بر شماری مصادیق آرزوهای بازدارنده و عوامل شتاب دهندة انسان به سمت آنها، نظیر شیطان، غفلت، حماقت و...، نسبت به ابتلای وی به این قبیل آرزوها هشدار میدهد؛ عواملی که تحت عناوین دل فریب و جذاب، بسترساز گرایش جوانان به مکاتب مادی گرایانة غربی هستند.
قرآن
آرزو
آرزوهای بازدارنده
جوانان
مکاتب الحادی
2013
11
22
163
188
https://iss.razavi.ac.ir/article_813_edbfd7964ce6eed4c4fe4dd4f607889b.pdf
پژوهش های اجتماعی اسلامی
پژوهش های اجتماعی اسلامی
1029-0117
1029-0117
1392
19
98
فهرست
فهرست
فهرست
2013
11
22
1
2
https://iss.razavi.ac.ir/article_814_722100f1e84d357be3b2afd06e5736fd.pdf
پژوهش های اجتماعی اسلامی
پژوهش های اجتماعی اسلامی
1029-0117
1029-0117
1392
19
98
شناسنامه
شناسنامه
شناسنامه
2013
11
22
https://iss.razavi.ac.ir/article_815_7f2b224f9b2053d030922da6c08b2f02.pdf